Zamek Książ: takie były jego księżne i hrabiny (FOTO)

Oto nasza lista tych pań na zamku Książ – na pewno było ich o wiele więcej – o których źródła historyczne są w stanie nam coś interesującego powiedzieć. Koncentrujemy się na obu książęcych dynastiach – Piastów i Hochbergów.

Piastowe (i Piastówny)

Księżna Beatrycze (zm. około 1316), margrabianka brandenburska z dynastii askańskiej, małżonka Bolka I Surowego, budowniczego Książa (choć zapewne chodziło jeszcze o zamek stojący na miejscu dzisiejszego Starego Książa, o czym pisaliśmy: ŚWIEBODZIEC – VRIBURG – VORSTINBURG: NIEZNANY WAŁBRZYSKI ZAMEK) Na pewno bywała w tej rezydencji. Może i z niej współrządziła księstwem w latach 1301-1307, po śmierci męża, w imieniu syna Bernarda.

Królewna Kunegunda Łokietkówna (zm. 1333), rodzona siostra króla Kazimierza Wielkiego, żona księcia świdnickiego Bernarda zwanego Statecznym i matka księcia Bolka II Małego, już na pewno powiązanego z "nowym" Książem. Spopularyzowana ostatnio przez serial TVP "Korona królów", w którym oglądamy ją, jak forsuje kandydaturę najstarszego syna na tron Polski. Po śmierci męża w 1326 roku przez kilka lat regentka księstwa w imieniu Bolka II.

Księżna Agnieszka (Agnes) z dynastii Habsburgów, żona Bolka II Małego, wybitna niewiasta, samodzielnie rządząca księstwem od śmierci męża do końca życia w 1392 roku. Znaczenia politycznego na skutek feralnego układu między mężem, królem Kazimierzem Wielkim i królem Czech Karolem IV Luksemburczykiem mieć już nie mogła Pisaliśmy o niej: ZAMEK CISY – REZYDENCJA WŁADCZYNI CAŁEGO REGIONU? A czemu mogła woleć Cisy od Książa i czemu niektórzy naukowcy twierdzą, że nie znosiła jego czeskiego starosty Beneša von Choustník? O tym poniżej.



Księżniczka Anna Świdnicka (zm. 1362) – prawdopodobnie urodzona w Książu przyszła cesarzowa. Niesamowicie wykształcona przez cioteczną babkę na królewskim dworze Węgier tak pięknie formułowała myśli, że uwielbiał ją Petrarka. To za nią na podstawie wyżej wspomnianego niefortunnego układu odeszło do Czech księstwo świdnicko-jaworskie, kiedy król Karol IV Luksemburski stracił syna, jej narzeczonego, sam zażądał jej ręki, żeby nie stracić jej posagu. Pisaliśmy o niej: CESARZOWA ANNA Z PIASTÓW I NIEZNANA CÓRKA BOLKA II?

Elżbieta z Prochowic, Elisabeth von Parchwitz alias Ilsa z Maniowa (zm. około 1415) – prawdopodobna ostatnia pani Książa z dynastii Piastów, prawdopodobna zapomniana córka Bolka II Świdnickiego i Agnieszki. Ta, która odjeżdżała z Książa być może ze łzą w oku, bo prawa do niego sprzedała wymienionemu wyżej czeskiemu staroście. A Książ sprzedała być może dlatego, że przez całe życie z powodu rozrzutności męża Piotra borykała się z kłopotami finansowymi, utracił on nawet swoje rodzinne Prochowice. Zresztą może ta decyzja była podyktowana względami politycznymi - mogłaby zajmować Książ, główną rezydencję księstwa, tylko do śmierci swojej matki, a wtedy zostałaby stamtąd usunięta, którego to dyshonoru może wolała uniknąć. Więcej o jej paradoksalnych losach również w: CESARZOWA ANNA Z PIASTÓW I NIEZNANA CÓRKA BOLKA II?

Hochbergowe

Eufemia von Hochberg (zm. po 1548), żona Krzysztofa (Christopha), niewiasta dość charakterna. Po nagłej śmierci męża przez 13 lat zarządzała Książem i jego majątkiem w imieniu dzieci. - Opisywano ją jako szlachetną filantropkę i osobę bardzo kłótliwą. Po śmierci męża na jej dworze zjawił się rycerz Adam von Rosmithal i twierdził, że przywozi jej list od króla Czech, oferującego jej 10 000 kop groszy praskich za przejęcie Książa. Eufemia zrobiła wtedy wielki hałas, a kiedy król przysłał komisję, wygnała ją, twierdząc, że Książ jest za mały, żeby przyjąć 12-osobową grupę urzędników. W ten sposób uratowała zamek i dobra dla rodu Hochbergów. Za mąż już nie wyszła, może z powodu tej opinii kobiety swarliwej – mówi Magdalena Woch. Portret tej damy istnieje do dziś.



Helena von Gellhorn (zm. 1662). Swemu mężowi, Janowi Henrykowi (Hansowi Heinrichowi) I rodziła dzieci na wygnaniu podczas wojny trzydziestoletniej, między innymi przebywali w Sokołowsku. We Wrocławiu urodziła córkę Helenę, która żyła tylko 5 lat. Helena starsza miała w sumie 13 dzieci. Jeden z synów również zmarł jako dziecko, inny, Fryderyk, poległ w bitwie jako młodzieniec.

Zuzanna Jadwiga von Schaffgotsch (zm. 1692), druga żona Jana Henryka I, hrabina z gałązką na ramieniu. W aranżowany związek małżeński z 63-letnim wdowcem wstąpiła mając 32 lata i status "starej panny", a jej zadaniem miało być odtąd wychowywanie pasierbów. Nigdy się nie dowiemy, czy była szczęśliwa i jak wyglądało jej życie w Książu – a potem, gdy mąż wycofał się już z życia politycznego, w jego dużo skromniejszej rezydencji w Lubiechowie. O niej opowiedziała nam najwięcej niedawno przeprowadzona ekshumacja jej sarkofagu znajdującego się w krypcie w Świebodzicach (kościół p. w. św. Mikołaja). Pisaliśmy o tym: SARKOFAG HRABINY ZUZANNY – HISTORIA DOŚĆ MAKABRYCZNA (FOTO). Uwaga – drastyczne szczegóły.



Regina Isabella von Windisch-Grätz czyli Uciekająca Łania. Aby ją poślubić w 1706 roku hrabia Konrad Ernst Maximilian von Hochberg (ten od przebudowy Książa na okazałą, reprezentacyjną barokową rezydencję) musiał zmienić wyznanie z protestanckiego na katolickie. Wybranka jego serca była bowiem damą dworu księżnej Jadwigi Elżbiety Amalii z rodu Wittelsbachów, siostry ówczesnej cesarzowej i biskupa wrocławskiego Franciszka Ludwika, a przy tym żony Jakuba Ludwika Sobieskiego. Małżeństwo skończyło się kilka tygodni po ślubie nagłą śmiercią żony. Niechętnie wspominały ją rodowe kroniki, zaś Hochberg długo i do głębi przeżywał żałobę. To on kazał namalować obraz gończego psa i uciekająceł łani z podpisem "Przekora". Wymowne są połączone herby obojga i ich inicjały „v. H./v.W” umieszczone trzy lata po tragedii na kunsztownej obroży psa – symbolu wierności. STARE CENNE OBRAZY I ICH HISTORIE DZIWNE (FOTO).

Christina Dorothea z domu von Reuss-Plauen (zm. po 1747). Jeśli lubimy się przechadzać po dziedzińcu Książa i oglądać jego rzeźby, warto pamiętać, że opowiadają one historię alegoryczną w barokowym stylu o tym, jak to w małżeństwie i pięknie i trudno, na zamówienie jej męża, hrabia Konrad Ernst Maksymilian von Hochberg. Więcej o małżeństwie hrabiego i jego trzeciej żony oraz o Dziedzińcu Honorowym: ZAMEK KSIĄŻ – JAKĄ OPOWIEŚĆ SNUJĄ PODŚWIETLONE RZEŹBY (FOTO)? Przeżyła męża o 10 lat, umarła w Cierniach. Jeszcze nie było Pałacu Wdów.

Pałac Wdów. Henryk Ludwik hrabia von Hochberg, pan na przebudowanym przez swojego ojca Książu, jest arystokratą majętnym, szukającym nowych celów - skoro Książ wygląda tak pięknie, pora na pałac letni w ozdobnym barokowym stylu. I pora na małżeństwo. Wybranką hrabiego w 1755 roku zostaje wychowana w pobliskiej Roztoce 24-letnia kuzynka, Luisa Henrietta Karolina von Hochberg (zm. 1764) i to dla niej zaczyna budować pałac, którego zachowane w Instytucie Herdera projekty porażają rozmachem. Luisa podczas swojego trwającego zaledwie 3 miesiące małżeństwa zdążyła już zaplanować przyszłość monumentalnego obiektu i nie zamierzała przeznaczyć go dla siebie, chciała stworzyć tam przytułek dla wdów. Ślub był w kwietniu, pogrzeb męża w lipcu, Pałacu nikt nie skończył, a Luisa zmarła w wieku 33 lat – PAŁAC WDÓW, DOM GOETHEGO I KOLOSEUM W CIERNIACH.



Christina Henrietta von Stolberg-Stolberg, małżonka Jana Henryka V (zm. 1782). To na jej cześć nazwano majątek w Lubiechowie, którego dawne budynki ozdabiają dziś kompleks Hotelu Maria na Szczawienku. A nazywało się to Christinenhof. Zachowały się jej dwa portrety, u teściowej miała fory, bo była jej bratanicą.

Anna Emilia von Anhalt Kothen-Pless (zm. 1830). Pierwsza księżna w rodzie Hochbergów, sama im tę koronę książęcą z Pszczyny przyniosła, romantyczna pani unieśmiertelniona w nazwie wieży Anny w Szczawnie. Kto wie, może to jej romantycznym lekturom połączonym z wyglądaniem za okno zawdzięczamy Stary Książ? Wielbicielka Polski i Polaków – zachował się jej portret w białej polskiej sukni. Uwielbiana przez poddanych, bo dbała o nich jak księżna Daisy i - jak młoda Daisy - ze swoim mężem Janem Henrykiem VI nie miała oporów, żeby swoje duże pieniądze wydawać na jeszcze większe inwestycje. Nasi Czytelnicy znają je ze smutnej historii o jej dzieciach (ZAPOMNIANY ZABYTEK Z WĄWOZU KSIĄŻ) i wspomnień o Dzikiej Promenadzie - WĄWÓZ KSIĄŻ: PODRÓŻ W CZASIE DZIKĄ PROMENADĄ (FOTO). Pierwsza nowa pani Starego Książa...



Daisy von Pless (zm. 1943). Wybitna księżna i kobieta-orkiestra, o której pisaliśmy setki razy i na pewno jeszcze wiele napiszemy. Na razie przypominamy:
KSIĘŻNA DAISY NOSIŁA NA SOBIE MAJĄTEK - I LEGENDĘ (FOTO)
ZAMEK KSIĄŻ: JAK SIĘ DAISY NA BAL STROIŁA? BĘDZIE WYSTAWA (FOTO)
KSIĄŻ: KSIĘŻNA DAISY LUBIŁA IMPREZOWAĆ W KARNAWALE, ALE... (FOTO)
URODZINY DAISY - CAŁA PRAWDA O SŁYNNYCH PERŁACH (FOTO)
WAKACYJNE KLIMATY: JEZIORKO DAISY (ZDJĘCIA)
KSIĘŻNA DAISY I JEJ BOŻE NARODZENIE DLA MIESZKAŃCÓW
KSIĘŻNA DAISY: PROJEKT HEIDELBERG: DZIKA GÓRSKA REZYDENCJA
MA FANTAISIE - ODBUDOWAĆ ZAPOMNIANĄ REZYDENCJĘ KSIĘŻNEJ DAISY?
NOWA KSIĄŻKA O DAISY VON PLESS - TAJEMNICE PIĘKNEJ ARYSTOKRATKI
RODODENDRONOWE KSIĄŻĘCE SZALEŃSTWO
KSIĄŻ: AMFITEATR TO NIE AMFITEATR (ZDJĘCIA)
WAKACYJNE WYPRAWY - WERSJA KSIĄŻĘCA (FOTO)

O jej poprzedniczkach - Idzie, Marii czy Matyldzie jeszcze opowiemy.

Dziękujemy za informacje Magdalenie Woch i Mateuszowi Mykytyszynowi. A kolejne spotkanie z historią na żywo już 3 kwietnia. Więcej informacji wkrótce.

Czytaj też:
KSIĄŻ: ŚREDNIOWIECZNA TWIERDZA PIASTÓW ŚWIDNICKO-JAWORSKICH

Tekst i foto: Magdalena Sakowska
Zdjęcie obrazu użyczone: Zamek Książ