Walentynki obchodzą też ptaki. I to w ciekawy sposób (FOTO)

Jak mówi znany naszym Czytelnikom przyrodnik i miłośnik ptaków Krzysztof Żarkowski, najciekawsze z zachowań godowych ptaków, jakie możemy obserwować w naszym regionie, prezentują żurawie. Żurawie z uporem próbują osiedlić się w rejonie Wałbrzycha, widywano je i w pobliżu Starego Julianowa, i nieopodal Trójgarbu, ale brak im bagien i zarośniętych zbiorników wodnych, gdzie gniazdują, strzegąc w ten sposób swój lęg od lisów czy jenotów. Wyprowadzają młode bardziej na północ od naszego miasta.

- Żurawie w wybranym miejscu tańczą bardzo spektakularne tańce, a tańcząc wydają dźwięki. Od wielu lat licznie zimują w okolicach Wrocławia, pojawiają się nad Jeziorem Mietkowskim, w okolicach Kostomłotów. Sporo dzieje się też u sów, puchacze już od dawna są w fazie godów, potrafią nawet już w grudniu nawoływać partnerki i grozić rywalom. Odzywają się też puszczyki, sóweczki, włochatki, choć bardziej w marcu. Nawoływania sów w nocnym lesie, jakie znamy z horrorów, mają całkowicie godowe tło - mówi Krzysztof Żarkowski. Ludziom włos się jeży na głowie, a samice słuchają z zachwytem...



Wracając do żurawi, ich taniec ma skomplikowany układ choreograficzny z podskokami, zataczaniem kół i kłanianiem się, często wykonywany jest grupowo, podobno przypomina baletowe pas de deux. Podczas tańca ptaki potrafią podrzucać w górę kamienie czy patyki, tańczą również samice. Tańce rozpoczynają się w lutym. Żuraw i "żurawica" pozostają sobie wierne przez całe życie.



Podobnie jest z krukami, które ludziom również kojarzą się z horrorem i tytułami typu "Nakarmić kruki" czy "Rozdziobią nas kruki, wrony", a tymczasem ptaki te mają bardzo romantyczne obyczaje, których całkiem byśmy się po nich nie spodziewali. Już w lutym można obserwować loty godowe kruków, podczas których samce wydają nieoczekiwane świergoty, nie mające nic wspólnego z krakaniem. I wyobraźmy sobie, że taki tokujący do swojej "małżonki" kruk może zbliżać się do setki, bo tyle lat żyją te ptaki!

- Mają bardzo ciekawe obyczaje. Podczas lotów godowych potrafią się obracać do góry nogami. Już nawet w styczniu samiec obdarowuje swoją wybrankę ładnym kamykiem, czasem patykiem, który do niczego jej nie służy, to czysta abstrakcja. Krukowate interesują się tym, co odbiega od tła - czarne na białym, białe na czarnym. Dlatego pewnie srokom zdarza się podkradać błyskotki. Pamiętam, jak na Piaskowej Górze zbudowały gniazdo ze sztućców aluminiowych i resztek anteny. Co ciekawe, z tych elementów był wykonany tylko daszek nad gniazdem, a niecka lęgowa była już z gliny, wyściełana miękkim materiałem i bezpieczna dla piskląt. Samce srok również może przynoszą samicom coś błyszczącego. A kruki lubią ciekawostki, sam widziałem, jak jeden bawił się piórami podrzucając je w górę, jak pies - mówi przyrodnik.



A na ogół nie są sobie wierne ptaki szponiaste. Dlatego obdarowywanie samicy w przypadku sokołów na przykład ma charakter czysto utylitarny. Ponieważ samiec co roku jest nowy, musi udowodnić partnerce swoje zdolności utrzymania rodziny, bo przecież będzie karmił samicę już podczas składania i wysiadywania jaj.

- Na przełomie lutego i marca samiec nawołuje w miejscu, gdzie będzie gniazdo i wabi tam samicę. Ciekawie "rozmawiają" ze sobą, on "cioka", ona kwili. Podobnie jest z jastrzębiami, które już od stycznia odzywają się w zajętych rewirach, a potem na wysokim pułapie odbywają loty godowe, pokazując innym parom, że ten teren jest już zajęty, co można zobaczyć w Parku Książańskim. Sokolica czy samica jastrzębia otrzymuje prezenty w postaci upolowanego ptaka czy gryzonia, obdarowywanie ma pokazać, że samiec, którego możliwości samica nie zna, będzie dobrym partnerem. U krogulców samica całkiem przestaje polować i zachowuje się biernie, a on przynosi jej pożywienie i dobudowuje to, czego brakuje w gnieździe. Sokoły najczęściej łapią dla samic gołębie i to ważne, bo samica może się rozmyślić, jeśli uzna, że on się za mało stara - tłumaczy Krzysztof Żarkowski.



To wszystko będziemy mogli na żywo zobaczyć może już w tym roku, choć bardziej w następnym, kiedy wałbrzyska sokolica Helga dojrzeje i przystąpi do godów. Jednak obyczaje sokołów wędrownych są dość patriarchalne i to samiec zwabia samicę do miejsca, które sam wybrał. Kilka tygodni temu kamery PEC-u zarejestrowały przelatującego sokoła wędrownego i wielkie podekscytowanie Helgi, która biegała tam i z powrotem i nawoływała go. Nie wiadomo, czy to był samiec, a jeśli był, to czy postąpi wbrew utartym obyczajom i zainteresuje się panną na wydaniu z ładnym mieszkaniem? Zobaczymy. Na razie mamy film z kamer PEC-u, który ucieszył "fanów" sokolicy z Piaskowej Góry:



Spektakularne toki mają także cietrzewie, których w Wałbrzychu nie spotkamy, ale są w Rudawach Janowickich i w Karkonoszach, gdzie na okres ich tańców i walk godowych zamyka się szlaki turystyczne, ale to już nieco później, na przełomie marca i kwietnia. Kilka lub kilkanaście kogutów w jednym miejscu biega wtedy, wydaje charakterystyczne zawołania, rozkładają też ogony, stroszą pióra, opuszczają skrzydła i wyciągają szyję. W ten sposób robią się większe, inne samce mają się przestraszyć, a kury są zachwycone. U ptaków śpiewających - drozdów, słowików, pokrzewek i innych - o wyborze samca decyduje umiejętność i bogactwo śpiewu, a także intensywność koloru upierzenia, co świadczy o dobrej kondycji ptaka.



A ptasia wierność?

- Bociany są do siebie przywiązane, bardziej czarne niż białe, migrują i zimują jednak osobno. Samiec przylatuje pierwszy i czeka w gnieździe na samicę, ale jeśli ta nie przyleci, akceptuje inną partnerkę. Mimo "niewierności" szponiastych widziałem związki błotniaków trwające i trzy lata, co można stwierdzić, gdy mają obrączki (założone przez ornitologów, nie małżeńskie rzecz jasna). Trwałe związki przeżywają też łabędzie, na zimowiska wracają w parach, choć zimują w grupach. Podczas godów charakterystycznie tańczą na wodzie, oplatając się długimi szyjami. Inaczej jest u wróbli, gdzie nieobecność samca może wykorzystać młody samiec i zdarzają się lęgi z wielu ojców - mówi Krzysztof Żarkowski.



Najbardziej szokujące obyczaje mają jednak... popularne w Wałbrzychu czeczotki, ptaki z północy, które na Podzamczu, Piaskowej Górze i nie tylko mają swoje lęgowiska.

- To gatunek nie do końca u nas zbadany. Byłem świadkiem, jak nie w pełni dojrzała samica przejęła obowiązki samca, chroniła gniazdo i broniła siedzącej na jajach samicy, karmiła ją, obie odganiały też samce. Prawdopodobnie związane jest to z tym, że tymi ptakami z Północy rządzi ekonomiczność lęgów, bo bardzo często w trudnych warunkach są tracone. Samiec ma zatem kilka samic wyprowadzających lęg, które karmi sporadycznie, w razie utraty samica znosi następne jaja i tak w nieskończoność, aż padnie z wyczerpania. Może ich znieść i 150, nie potrafią tego inne ptaki. Dlatego zapewne ta samica "piastunka" odgania samca, który wciąż tokuje, żeby w spokoju obie mogły zająć się lęgiem - opisuje przyrodnik.



Interesujące... i to wszystko w zaroślach nieopodal Podzamcza. Ale toki czeczotek jeszcze przed nami, dopiero na wiosnę.

A sami zaobserwowaliście jakieś ciekawe obyczaje ptaków?


Czytaj też:
PODZAMCZE: JEMIOŁUSZKI OPANOWAŁY OGRÓDKI. BĘDZIE ICH WIĘCEJ? (FOTO)
WAŁBRZYCH: SOKOLICA HELGA WRÓCIŁA DO DOMU (FILMY)

PIASKOWA GÓRA: PRZY KOMINIE KRĄŻY DRUGI SOKÓŁ - BĘDZIE PARA? (FILM)
WAŁBRZYCH I JEDLINA: DZIKA NADZIEJA - SKALA POTRZEB OGROMNA (FOTO)
PODZAMCZE: SPĘDZIMY TĘ JESIEŃ Z ZAMIŁOWANIEM DO PTAKÓW (FOTO)