Park Książański: Azaliowe Marzenie gotowe. Co zostało, co tam jeszcze będzie? (FOTO)

Tak wygląda nowa grobla

To była przebudowa pełna dramatów na historycznym miejscu związanym z księżną Daisy von Pless. Pod koniec lutego 2024 została finalnie ukończona. Wcześniej odwiedziliśmy ją 24 listopada, by wstępnie podsumować prowadzoną na terenie dawnej Ma Fantaisie inwestycję Nadleśnictwa Wałbrzych o nazwie Azaliowe Marzenie. W jej trakcie zmarły cztery osoby (Wałbrzych Park Książański: kolejna tragedia przy Azaliowym Marzeniu), pojawił się szereg zastrzeżeń co do prowadzonych prac, było wiele problemów technicznych, stwierdzono, że sam budynek stał w innym miejscu niż przypuszczano, odkryto nieznane pozostałości ogrodu i zbiornika na jego terenie, a konserwator zabytków nie uznał ich za godne zachowania. W listopadzie zaprezentowaliśmy zdjęcia z badań archeologicznych przed budową zbiornika - odkopano podczas nich fundamenty budynku, kanały, murki i chodniki: Park Książański: tajemnice Ma Fantaisie odkryte podczas prac (FOTO, DOKUMENTY).



Teraz, na początku marca, prace są już ukończone, a zbiornik zaczął napełniać się wodą z Poleśnicy. Przy grobli powstało z myślą o mieszkańcach akwenu coś, czego tam wcześniej nie było - przepławka, czyli "schody" dla ryb, które zostały przeniesione do prywatnego stawu w Pełcznicy, a po zakończeniu prac mogą tędy wrócić do zbiornika przy Ma Fantaisie. Woda z niego spływa teraz rurą, ale utworzono też awaryjne koryto na wypadek stanu powodziowego.



To wszystko ogrodzono, przepławkę można oglądać ze zbudowanego tam mostu, natomiast, jak mówi zastępca nadleśniczego Marek Nogawka, nie przewiduje się ogrodzenia samego zbiornika, chyba, żeby było to ogrodzenie od strony drogi, zabezpieczające osoby, które z niej korzystają, przed wpadnięciem do wody. Zbiornik ma pozostać otwarty, dawne żeliwne ogrodzenie zdemontowano pod koniec prac. Grobla też jest otwarta i jak dawniej można z niej patrzeć na wodę.



A zatem za kilka tygodni niedaleko Podzamcza pojawi się ponownie urokliwy staw - i to jest niewątpliwie dobra informacja. Dobra ze względów bezpieczeństwa pożarowego lasu jest też ta, że przed groblą powstała studnia z hydrantem, żeby strażacy mogli w razie potrzeby korzystać z niego, a nie pobierać wodę ze stawu. 




A tak wygląda Moja Fantazja

Trochę smutniej jest po drugiej stronie zbiornika, gdzie teren niegdysiejszej Ma Fantaisie (jak pamiętamy Daisy zmieniła na tę sympatyczną nazwę dawne określenie tego miejsca, Schwarzengrabe, czyli Czarna Mogiła) został splantowany, wyrównany i posiano tam trawę. Przypomnijmy, że przed rozpoczęciem prac były tam pozostałości kamiennej zabudowy - kanał z mostkiem, część obudowy dawnego basenu Daisy, fragmenty murka oporowego, bo między domem i ogrodem była niewielka różnica poziomów - i półokrągłe schodki. Te ostatnie przepadły podczas budowy małego zbiornika wodnego - przedstawiciele Nadleśnictwa twierdzą, że był tam za czasów Daisy również niewielki staw, który później zasypano i utworzono basen. Zachowały się natomiast: mostek, kanał uzupełniony kamieniami znalezionymi na terenie podczas prac i przedłużony do zbiornika, część obudowy basenu, a na miejscu muru złożono pozostałe kamienie. Kiedy zbiornik się napełni, w kanale będzie stała woda.



Wciąż można zobaczyć ozdobny fragment ogrodowej ścieżki, który może być pozostałością "łańcucha myśli" księżnej Daisy, skomponowanego z roślinności i otaczającego ogród - być może nasadzeniom towarzyszyła także ścieżka. Jej odkopany w trakcie prac odcinek jest na obrzeżu ogrodu.

Widać też obrzeża fundamentów samego domu, które wcześniej odkryli archeolodzy pod czterema lipami.

A w przyszłości we współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu nadleśnictwo chciałoby wykonać kolejne prace przy Ma Fantaisie. Wcześniej była mowa o rodzaju kamiennej konstrukcji nawiązującej do stylu angielskiego domku, oplecionej bluszczem, ale na pewno ma się pojawić zieleń. - Teraz obsialiśmy teren trawą i czekamy, aż się zazieleni. Będziemy się zastanawiać, co dalej z tym terenem, być może pojawi się tu tablica edukacyjna, a w ramach współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym chcielibyśmy pomyśleć o nasadzeniach azalii i rododendronów, o przeszczepieniu ich z tych, które wciąż rosną nieopodal, oczywiście pod nadzorem architekta krajobrazu - mówi Marek Nogawka. To może się wiązać z większym udostępnieniem tego terenu, dokad obecnie nie ma utworzonego przejścia przez potok.

A zatem i to ponure miejsce może trochę wyładnieje - jednak szkoda, że tak się sprawy potoczyły i nikt nie czuwał nad tym, żeby po odkryciach dawnych kanałów, basenu i pozostałości ogrodu Daisy widocznych w dokumentacji archeologicznej wstrzymać tę część inwestycji i pozostawić je jako niewątpliwą nową atrakcję turystyczną... Kiedyś kwitło tu mnóstwo miodunek (Dolina Czarciego Potoku albo Poleśnicy - co za spacer! (FOTO)) - odkryliśmy jedną.




Tak się to wszystko działo...

Przypominamy, że w październiku 2020r. Nadleśnictwo Wałbrzych poinformowało, iż do lutego 2023 roku na odcinku szlaku żółtego "Stara Leśniczówka - Pod Zwierzyńcem", od Podzamcza po Staw Poleśnicki (Ma Fantaisie), w leśnictwie Świebodzice, mogą występować utrudnienia w ruchu turystycznym, a także czasowe wyłączenia ruchu na szlaku w związku "z prowadzeniem prac budowlanych związanych z realizacją zadania z zakresu Małej Retencji Górskiej II". Rozpoczynało się tam przedsięwzięcie o ładnej nazwie: Podzamcze - Park Książański: rusza projekt Azaliowe Marzenie (FOTO). 



Pod koniec października rozpoczęto prace, staw osuszono, na rozwidleniu dróg powstała baza na sprzęt, przestała istnieć tama na Poleśnicy. Pisaliśmy o tym: Park Książański: staw przy Ma Fantaisie już suchy, ruszyły prace (FOTO). Niestety pojawiły się problemy, bo odwiedzający to miejsce zasygnalizowali, że w osuszonym stawie pozostało wiele martwych ryb, co udokumentował fotoreporter jednego z portali powiatu świdnickiego: Park Książański: wiele śniętych ryb w osuszonym stawie (FILM). 

Mając obawy, czy na pozostałościach po Ma Fantaisie, gdzie widać było pracujące koparki, również nie zdarzyły się jakieś przeoczenia, na początku grudnia obejrzeliśmy ruiny i udokumentowaliśmy ich stan po przeprowadzeniu prac ziemnych - Park Książański: prace ziemne odsłoniły pozostałości Ma Fantaisie (FOTO). Miejsce bardzo się zmieniło, wycięto część drzew, inne zaznaczono do wycinki, a liczne kamienie i cegły, które pozostały z zabytkowego obiektu, zgromadzono na pryzmach.



Na początku stycznia odwiedziliśmy budowę ponownie, żeby udokumentować zmiany - prace ziemne objęły już praktycznie cały teren dawnego domu Daisy, nienaruszona była najbardziej widoczna pozostałość, czyli kamienny kanał z mostkiem i rododendronem, wciąż widać też było relikty basenu, ale reszta placu została splantowana i wycięto więcej drzew - Park Książański: co się teraz dzieje i jaki jest stan prac na Ma Fantaisie? (FOTO). Przypominamy, że po dawnym obiekcie pozostały poza kanałem, mostkiem, rododendronem i resztkami obmurówki basenu także fragmenty muru, trzystopniowe, półokrągłe schody oraz pozostałości podstawy kominka. Poprosiliśmy wtedy o komentarz wałbrzyską delegaturę wojewódzkiego konserwatora zabytków. Zapowiedziano oględziny miejsca, gdzie są prowadzone prace ziemne, ale nie otrzymaliśmy już odpowiedzi na pytanie o ich rezultat.



Kiedy odwiedziliśmy plac budowy 16 marca, okazało się, że prace poszły jeszcze dalej - teren został splantowany całkowicie, pozostałości po ruinach budowli wykopane i zgromadzone w pryzmach, zniknęły relikty kominka i schodków, czyli to, co jeszcze zaznaczało miejsce, gdzie stał dom. Wciąż było widać część pozostałości basenu i wciąż istnieje kanał z mostkiem, kanał jest przebudowywany, mostek wygląda na uszkodzony, wycięto też niestety rododendron, który rósł obok. Oczywiście, możemy wypowiadać się tylko jako laicy w sprawach architektury i zabytków, jednak obawiamy się, że zmiany wprowadzone w obrębie założenia Ma Fantaisie mają już charakter nieodwracalny: Park Książański: ruiny Ma Fantaisie znikają na naszych oczach? (FOTO).

Stan na 23 maja był następujący: po ruinach dawnego leśnego azylu księżnej Daisy pozostał tylko kamienny ogrodowy mostek i rozsypana część obrzeża basenu. Zniknęły pozostałości fundamentów i instalacji kanalizacyjnej, trzy półokrągłe kamienne stopnie, mur posesji i nie da się już teraz wskazać, gdzie stał budynek: Park Książański: tak Ma Fantaisie zmieniła się w Azaliowe Marzenie (FOTO).

Wcześniejszą dokumentację fotograficzną wykonaliśmy w październiku, kiedy mijał rok od startu prac: Park Książański: co się dzieje z projektem Azaliowe Marzenie? (FOTO).




O historii tego miejsca na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego, między Podzamczem a Pełcznicą dzielnicą Świebodzic i o planach jego odbudowy pisaliśmy już w 2016 roku: MA FANTAISIE - ODBUDOWAĆ ZAPOMNIANĄ REZYDENCJĘ KSIĘŻNEJ DAISY? i później: Wałbrzych Park Książański: 3 niezwykłe kobiety i ich 3 azyle (FOTO), a o początkach wprowadzania w życie tych planów: JEZIORKO MA FANTAISIE: RUSZA PROJEKT AZALIOWE MARZENIE (FOTO) w lipcu 2018 roku. Lasy Państwowe, czyli właściciel terenu, rozpoczynały wtedy prace nad projektem o poetyckiej nazwie "Azaliowe Marzenie" - a bardziej prozaicznie nad "kompleksowym zagospodarowaniem zlewni potoku Poleśnica": AZALIOWE MARZENIE - MA FANTAISIE: PROCEDURY I ARCHIWALNE ZDJĘCIA. Pozostało jeszcze miejsce, po którym nie przejechały gąsienice koparek: Park Książański: prawdziwy sekretny ogród księżnej Daisy wciąż istnieje (FOTO).

O pozostałych zbiornikach z projektu:
Wałbrzych region: leśnicy narobili stawów w lasach (FOTO)


Tekst i foto: Magdalena Sakowska
Zdjęcia z badań archeologicznych użyczone: Nadleśnictwo Wałbrzych
Zdjęcie archiwalne użyczone: Fundacja Księżnej Daisy von Pless