Boguszów-Gorce: tu była wieża widokowa - ale widok pozostał! (FOTO)

16 lipca 1901 roku na szczycie góry Mniszek (711 i 704 m.n.p.m.) otwarto restaurację nazwaną później od nazwiska dzierżawcy Roberta Ungera Restauration Ungerbaude. Znajdowała się przy niej 19-metrowa drewniana wieża widokowa (Boguszów-Gorce: Mniszek - na tej górze nic nie jest oczywiste (FOTO)). Wtedy istniała już od kilkunastu lat kamienna wieża odwzorowana z ruin zamku na szczycie Chełmca (Chełmiec wieża widokowa: rusza remont - co się zmieni? (FOTO)), a w samym Boguszowie mniejsza wieża przerobiona z dawnego młyna - Boguszów-Gorce: z dawnego wiatraka piękny widok miasta (FOTO). Była też niewielka budowla, być może wieża widokowa, na szczycie jeszcze jednego wzgórza. Jednak jej czas był już policzony.



To jedno z piękniejszych miejsc w okolicy Boguszowa - i dojść można tam w ciągu pół godziny z centrum miasta, a dokładniej z okolic parku handlowego Baryt. Wystarczy pójść w górę ulicą Sobięcińską, która później zamieni się w polną drogę, a na skrzyżowaniu pod lasem skręcić w lewo i wypatrywać po prawej stronie kamieniołomu w zaroślach, bo szlaki turystyczne tamtędy nie biegną. I później pójść drogą prowadzącą od kamieniołomu do góry.



Kopisko (także Podchełmiec) to szczyt o wysokości 688 m n.p.m. w Masywie Chełmca, w jego południowym ramieniu, pomiędzy Cichawą na północy i Boguszówką na południowym zachodzie. Jest zbudowany z dolnopermskich porfirów. Zachodni wierzchołek nosił niemiecką nazwę Winklerberg, wschodni (670 m.n.m.p.) - Sonnenwirbel. Jak czytamy na portalu polska-org.pl, polska nazwa Podchełmiec się nie przyjęła, a mieszkańcy Boguszowa-Gorc używają nazwy "Bismark" i "na Bismarku".



A robią tak dlatego, że w maju 1902 roku po wyburzeniu wcześniejszego obiektu na tym dwuwierzchołkowym szczycie rozpoczęto budowę kamiennej 11-metrowej kolumny ogniowej należącej do tak zwanych wież Bismarcka, budowanych ku czci owego kanclerza Niemiec - był otoczony takim kultem, że w rocznice jego urodzin i śmierci synchronicznie zapalano na nich ogień. Była zatem przede wszystkim pomnikiem, ale, że praktycznie wszystkie wieże Bismarcka miały charakter widokowy, widoczny taras tej kolumny też musiał spełniać taką funkcję. To pocztówka z roku 1903 opublikowana na polska-org.pl:



Wieża powstała z inicjatywy Towarzystwa Karkonoskiego – sekcji Boguszów-Gorce pod przewodnictwem dr F. Brandstaettera. Na miejsce budowy wybrano wzgórze Winklerberg, które po wybudowaniu wieży zmieniło nazwę na wzgórze Bismarcka. Do realizacji wybrano projekt jeleniogórskiego rzeźbiarza i architekta Alfreda Daehemla, twórcy wieży Bismarcka w Staniszowie. Wykonanie robót zlecono A. Daehmelowi. 2 września 1902 roku odbyło się uroczyste otwarcie wieży. Wieża została wysadzona w 1947 roku (pierwsza, nieudana próba wysadzenia miała miejsce 22 lipca 1947 roku - data zapewne nieprzypadkowa) (Wikipedia). To wieża wraz z restauracją, polska-org.pl:



- Budowę sfinansowano ze środków Towarzystwa Karkonoskiego. Na gzymsie wieży znajdowała się inskrypcja BISMARCK, poniżej której zamocowano herb Bismarcka. Przenośna misa ogniowa o średnicy 75 cm opalana była mieszaniną oleju smołowego i nafty, w stosunku 1:1. Blaszana misa kosztowała zaledwie 5 marek, koszt wieży - 4.100 marek - czytamy na polska-org.pl. 



Ciekawostką jest, że 174 wieże i kolumny Bismarcka stoją na terenach dzisiejszych Niemiec, Francji, Czech, Polski, Rosji, Austrii, Kamerunu, Tanzanii i Chile. Kolejne 66 z tych budowli, w tym te wzniesione w dzisiejszej Danii i Papui Nowej Gwinei, już nie istnieje. Z tych 240 wież powstałych na całym świecie (w społecznościach niemieckich), ok. 50 było wynikiem oficjalnego konkursu na projekt takiej budowli, ogłoszonego w 1899 roku przez niemiecki Związek Studentów. Na terenie Polski zachowało się 17 z pierwotnych 40 pewnych lub prawdopodobnych wież Bismarcka (Wikipedia) - Polacy nie mieli zresztą powodu, żeby szczególnie pielęgnować pamięć zwalczającego ich zaciekle kanclerza. Dziś, 16 lipca 2023 roku, została otwarta po remoncie najsłynniejsza z nich, na Wielkiej Sowie. A to widoki z Kopiska przeszło sto lat temu (polska-org.pl):



Dziś po wieży zostały na spiczastym wzgórzu tylko resztki fundamentów - jak dodaje jeden z komentatorów na polska-org.pl, do niedawna, do około 2015 roku, po wierzchołku i stokach były rozrzucone granitowe bloki wysadzonego pomnika, obecnie są tylko pojedyncze - pozostałe skradziono. Obok szczytu istniały dwa małe kamieniołomy - malownicze ślady jednego z nich można odnaleźć poniżej wieży.



Można też odnaleźć resztki zabudowań po restauracji Zur Bismarckhöhe w małej dolince na zachód od szczytu. A na szczycie pozostał wciąż bardzo dobry punkt widokowy na góry Wałbrzyskie, Kamienne, Karkonosze, część Rudaw Janowickich, Masyw Ślęży, widać również świetnie południową część Wałbrzycha. 




Polecamy nasz cykl o wieżach i punktach widokowych:
WIEŻE WIDOKOWE W WAŁBRZYCHU I NAJBLIŻEJ WAŁBRZYCHA [LISTA i FOTO]

Czytaj też:
DZIKOWIEC: SPACER W CHMURACH I NAJWYŻSZA WIEŻA W REGIONIE?
SZYB WITOLD: MNIEJSZY BRAT STAREJ KOPALNI I JEGO WIEŻA [FOTO]
DZIKOWIEC ZACHĘCA PANORAMĄ Z WIEŻY WIDOKOWEJ [FOTO]
WIEŻA NA TRÓJGARBIE: TEN WIDOK WBIJA W PODŁOGĘ [FOTO]
CHEŁMIEC - WIEŻA DO REMONTU I DLA TURYSTÓW (FOTO)
Boguszów-Gorce: Boracza - tu nie trzeba wieży widokowej (FOTO)



Opr. i foto: Magdalena Sakowska
Zdjęcia archiwalne: polska-org.pl, www.bismarcktuerme.net/gottesberg