Ten był największy

Skarb groszy praskich z XIV i XV wieku – bo o nim mowa - to odnaleziony w glinianych naczyniach średniowieczny środek płatniczy. 1385 monet zostało znalezionych całkowicie przypadkowo przy drodze w lesie na terenie dziś administracyjnie należącym do Boguszowa-Gorc w styczniu 2016 roku. Srebrne grosze praskie z XIV i XV wieku przetrwały w ziemi niemal 700 lat. Dziś skarb ma ogromną - wręcz bezcenną wartość dla archeologów. Wernisaż zapowiadaliśmy: Wałbrzych: ten skarb wreszcie powrócił do naszego miasta (FOTO).



- Praskie grosze funkcjonowały w naszym regionie przez około 250 lat od 1300 roku. Brakteaty, które znaleźliśmy w zeszłym roku, zostały zastąpione właśnie przez grosze praskie, dzięki odkryciu złóż srebra. Kolejne znaleziska to namacalne świadectwo tego, jak od barteru doszliśmy do bitcoinów - żartowała Anna Nowakowska-Ciuchera, kierownik wałbrzyskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, odnosząc się do słynnego znaleziska psa Kajtka: Wałbrzych: wielki skarb odkryto - ale nie u nas (FOTO).



O tym skarbie pisaliśmy w roku jego znalezienia: Skarb praskich groszy z Wałbrzycha wróci do miasta [FOTO]. Zimą 2016 roku znalazca zaniósł go do ratusza. Monety i równie zabytkowe naczynie zostały przekazane do ekspertyzy historykom z Uniwersytetu Wrocławskiego. Ci nie mieli wątpliwości co do autentyczności znaleziska i jego wagi. W kolejnych latach wałbrzyski skarb był przedmiotem badań na Uniwersytecie Wrocławskim. Prace prowadzono pod kierownictwem prof. dr hab. Borysa Paszkiewicza z Instytutu Archeologii UWr i były to specjalistyczne analizy oraz skatalogowanie numizmatyczne. Teraz naukowcy zwrócili grosze naszemu miastu i w Starej Kopalni można od wczoraj oglądać stałą wystawę "Przetrwały ukryte w ziemi. Skarb groszy praskich i zabytki archeologiczne". 



Mieszkaniec Białego Kamienia przeraził się wojny?

- Ktoś zebrał 29 grzywien groszy praskich, czyli kapitał, za który mógł sobie bogaty chłop kupić drugie gospodarstwo, albo skromny rycerz powiększyć swój majątek dokupując jakąś osadę z czynszownikami. Mamy tu ten spory kapitał, znaleziony w lesie mniej więcej 50 metrów od ostatniej niwy dawnej wsi Biały Kamień. Być może to właśnie mieszkaniec tej wsi, której położenie potrafimy zidentyfikować, wszedł te 50 metrów do lasu i schował tam te monety, kapitał gromadzony od lat 20-tych XIV wieku aż do 1420 roku, kiedy to skarb został zamknięty i ukryty. Rok wcześniej jesienią Czesi prawie oszaleli, zaczęli się wzajemnie wyrzynać i groziło, że to szaleństwo przeniesie się na tereny księstwa świdnicko-jaworskiego. Te monety zostały wykonane ze srebra, złoto pojawiło się podczas wojen husyckich, ale złote węgierskie floreny służyły przy zaciąganiu wojsk i kupnie majętności. Co ciekawe, słowo "grosz" oznacza "gruby", inaczej niż dziś. Na Śląsku wybijano monety, ale były to drobne, jeśli ktoś gromadził kapitał, bo chciał na przykład kupić chałupę, zbierał grosz praski. Niestaranny wygląd tych groszy nie jest wynikiem przechowywania, wybijano je właśnie tak, pospiesznie i niedbale - naświetlał okoliczności historyczne znaleziska prof. Borys Paszkiewicz, specjalizujący się w numizmatyce średniowiecza i nowożytnej.



To rzecz jasna nie pierwsze cenne znalezisko w regionie wałbrzyskim. Monety z czasów rzymskich znaleziono m. in. na Starym Zdroju i w Szczawnie-Zdroju. Na okolice roku 800 datowana jest żelazna ostroga, którą znaleziono podczas prac leśnych na zboczach Wołowca. Natomiast odkryte na terenie Starego Książa dwa przedmioty, a mianowicie fragment topora oraz tzw. półkosek pochodzą z końca IX i początku X w. i są świadectwem wpływów wielkomorawskich.



- Znaleziono tam także brązowe zdobione okucie szkatułki drewnianej - być może na Starym Książu został znaleziony spektakularny zabytek dla historii zachodniej Słowiańszczyzny. Na pewno Wałbrzych ma potencjał, jeśli chodzi o archeologię wczesnego przemysłu - mówił prof. Krzysztof Jaworski, również archeolog z Uniwersytetu Wrocławskiego, który był odpowiedzialny za opis historyczny oraz badania terenowe.



Wystawa monet została wzbogacona o ekspozycję zabytków archeologicznych z regionu wałbrzyskiego, od epoki lodowcowej do współczesności. Całość została przygotowana i opracowana przez Annę Kowalską, która jest archeologiem w Starej Kopalni, z pomocą Marcina Kuleszo. Dzięki temu nie tylko możemy zobaczyć zabytki, ale także sporo się o nich dowiedzieć i poznać między innymi... średniowieczny kantor wymiany walut.




A jak to jest, kiedy się nagle podczas spaceru znajduje skarb?

- Nie wiedziałem, czy się cieszyć, czy płakać - przyznał Sylwester Pecyna. - W Wałbrzychu mieszkałem całe życie, dokładnie na Sobięcinie, lubię chodzić po lasach i po górach, i kiedyś natknąłem się na coś, co wystawało z ziemi. Gdy rozgarnąłem ziemię, posypały się srebrne zielone krążki, trochę straszne przeżycie, myślałem, że dostanę zawału, nie wiedziałem, co z tym robić. 

Po krótkim zastanawianiu się pan Sylwester zadecydował, że zaniesie znalezisko do urzędu miasta.

- Dla szarego obywatela to nie ma jakiejś dużej wartości, tyle co wartość srebra. Wolę, żeby moje dzieci i moje wnuki oglądały skarb w muzeum, niż żeby trafił on do prywatnej kolekcji - mówił dawny mieszkaniec naszego miasta. I chwała mu za to.



Jest nadzieja, że aż tak długo nie będzie trzeba czekać na ekspozycję znaleziska sprzed kilku miesięcy: Wałbrzych: co dalej ze skarbem ze Starego Zdroju? Taki jest plan (FOTO).

- Myślę, że dużo mniej czasu. Część z tego znaleziska wyjechała i jest przedmiotem badań w IPN, część na Uniwersytecie Wrocławskim i spodziewam się, że proces ten potrwa jeszcze rok lub dwa, na pewno nie jest to kwestia miesięcy. Chcemy stworzyć nową, dużą przestrzeń w odrestaurowanym, a nieużytkowanym budynku Starej Kopalni, by było tam miejsce, które będzie prezentować historię miasta i mieszkańców - mówił prezydent Roman Szełemej.

Czekamy zatem - póki co, od dziś, 12 marca, wystawę z groszami praskimi można oglądać w budynku B10 na III piętrze. Ma ona być dostępna na trasie zwiedzania obiektu. W planach są też możliwości zwiedzania kuratorskiego.

Było też wiele niedoszłych odkryć:
Wałbrzych region: co dalej ze skarbami nazistów w 5 miejscach?

Festiwal Tajemnic Książ 2019: dzienniki wojenne i ewakuacja zamku

Kolejny sensacyjny skarb - dziennik z mapą skarbów Dolnego Śląska?

Zdarzały się i takie przypadki:
Region: mała dziewczynka znalazła sensację archeologiczną (FOTO)

I niestety nadużycia:
Policja: wpadł, bo sprzedawał rzymskie monety (i niszczył) (FOTO)

Dlatego lepiej znać przepisy:
Jak znaleźć Złoty Pociąg lub skarb – poradnik z przykładami


Czytaj też:
SKARBY ŻYCIA CODZIENNEGO SPRZED TYSIĘCY LAT
NACZYNIA PLEMION ŁUŻYCKICH SPRZED 2700 W STAREJ KOPALNI 
ZOBACZ WYSTAWĘ SKAMIELIN W STAREJ KOPALNI


Tekst i foto: Magdalena Sakowska