Park Kościuszki - najstarszy wałbrzyski park jesienią [ZDJĘCIA]

Jeśli ktoś zapytałby mieszkańca Wałbrzycha o park miejski, z dużym prawdopodobieństwem wskaże powstały w pierwszej dekadzie XX wieku park im. Króla Jana III Sobieskiego, w którego sąsiedztwie położone jest wałbrzyskie II LO, a w sercu Harcówka. W historycznym Wałbrzychu zachował się też Park Czettritzów (Różaneczniki kwitną i zdobią Park Czettritzów w Wałbrzychu [FOTO] ) obecnie przy obecnym kompleksie akademickim. W dzielnicach przyłączonych do Wałbrzycha później również znajdziemy założenia parkowe - w Rusinowej i na Piaskowej Górze - obydwa z drugiej połowy XX wieku. Jest też jeszcze jeden park w dzielnicy kojarzonej przede wszystkim z przemysłem, tymczasem to właśnie tu - w Sobięcinie - rośnie najstarsze drzewo naszego miasta i mieści się najstarsze założenie parkowe.



Najstarszy park w granicach miasta

Park im. Tadeusza Kościuszki na Sobięcinie położony w sercu górnej części dzielnicy założono w 1837 roku i był to pierwszy publiczny park w okolicy ówczesnego Waldenburga. Został on wydzielony z prywatnego lasu i założony dla rozwijającej się szybko przemysłowej wsi przez baronową Amalie von Dyhern-Czettritz na potrzeby wypoczynku górniczych rodzin. Top ta sama, która w 1872 roku ufundowała nieopodal parku sierociniec dla 200 dzieci, w nim obecnie znajduje się liceum prowadzone przez siostry niepokalanki.



Warto zaznaczyć, że zarówno park, jak i sierociniec dla dzieci osieroconych przez górników były dla przemysłowej osady istotne. W latach 40. XIX wieku w Sobięcinie było 85 domów i aż 5 kopalni węgla, a osada należąca do spadkobierców barona C.E. Friedricha von Dyhern-Czettritz-Neuhausa od XVI wieku trudniła się górnictwem i tkactwem chałupniczym. Warunki mieszkaniowe były tu ciężkie z uwagi na przeludnienie i skażenie środowiska przez przemysł. Sobięcin wymagał zatem zielonych płuc i miejsca do spędzania czasu w pobliżu domu. Odpowiedzą na to był właśnie park.


Leciwi mieszkańcy

Park ten zajmuje powierzchnię 5,42 ha i rożnie w nim około 120 gatunków drzew i krzewów - głównie rodzimych. Takiej feerii barw i różnorodnych kształtów liści nie znajdziesz nigdzie w mieście - tylko tu!



Rośnie tu wiele pomnikowych i dorodnych nie mających statusu pomników drzew jak modrzew europejski, dęby, buki, kasztan jadalny, derenie, cis, poza ozdobnymi krzewami znaleźć tu można leciwe ciekawostki - pomniki przyrody
- buk pospolity (obw. 445 cm) - ciekawostką parku jest buk pospolity odmiany strzępolistnej - dwupienny okaz mierzy w obwodzie 445 cm.
- dąb szypułkowy (obw. 340 cm) - widoczny za pomnikiem Kopernika dąb szypułkowy mierzy w pierśnicy 340 cm, wysokość okazu 37 metrów.
- cis pospolity (obw. 65+75+85 cm),
- kasztan jadalny (obw. 176+282+285 cm).




Co interesujące, dorodne drzewa iglaste jak sosny i modrzew, sąsiadują tu z nie mniej wiekowymi liściastymi bukami i dębami, odmianą trzmieliny i różanecznikami, a całości dopełniają egzotyczne kasztany jadalne oraz tulipanowiec!

Próbowaliśmy znaleźć choć jeden owoc kasztana jadalnego, ale ubiegli nas rudzi mieszkańcy parku.






Udało nam się za to wyłapać liść tulipanowca...



Czego już nie ma?

Park miał służyć Sobięcinowi odpoczynkiem wśród zieleni i rozrywką, toteż wokół zieleni o rozrywkę nie było trudno.
Zapewniało ją:

- to, że zamykany był bramą on od dzisiejszej ul. Racławickiej;
- była to restauracja - obecny dom mieszkalny przy ul. Jordana 3,
- zbiornik (przeciwpożarowy), a obecnie piaskownica,
- amfiteatr wewnątrz parku wśród drzew;
- i pawilon muzyczny z prowadzącą do niego kładką nieopodal dzisiejszego III LO.



Dziś w parku mamy dla najmłodszych plac zabaw, a dla starszych siłownię plenerową.


Śladami Kopernika

Obecnie teren ten wpisany jest do rejestru zabytków. W ostatnich latach zyskał nowe oświetlenie oraz przebudowano jego główną aleję - ul. Jordana - jest wyłożona kostką. Sam park zmodernizowano w latach 70. i 80. XX wieku i ustawiono w nim pomnik Mikołaja Kopernika autorstwa Marii Bor, powstały podczas jednego z wałbrzyskich plenerów rzeźbiarskich.

Rok powstania monumentu 1976.
Materiał: piaskowiec.
Wysokość: 450 cm.

Wyczyszczony w ostatnich latach monument przypomina o twórcy teorii heliocentrycznej i patronie III LO w Wałbrzychu usytuowanego w tym parku. Wałbrzyskie licea mają szczęście, bo większość z nich leży blisko parków, a znana z różowej elewacji "trójka" nie musi najstarszego w mieście parku z nikim dzielić.

Istotną ciekawostką są piękne, leciwe lipy rosnące przy III LO. Biedactwa zaczęły tracić zdrowie jak spadło lokalne zapylenie... i pozostało ich przed szkołą relatywnie mniej niż w czasie ogromnego koksowniano-kopalnianego kopcenia.



Wiekowi towarzysze z sąsiedztwa

Co istotne, w górnym Sobięcinie znajdziemy też kilka innych pomnikowych drzew rosnących poza parkiem, są to m.in. dęby przy ul. Zachodniej oraz przy skrzyżowaniu z ul. Karkonoską, lipa drobnolistna na terenie 1 Maja 158 Polski Związek Łowiecki (obw. 360 cm), kasztanowiec biały (obw. 367 cm) i klon pospolity (obw. 337 cm).



Istotnym długowiecznym mieszkańcem naszego miasta jest też nasz staruszek cis pospolity z ul. Grabskiego (dawna Pstrowskiego, choć mieszkańcy chcieli ul. Cisową) - W WAŁBRZYCHU ROŚNIE RÓWNOLATEK DĘBU BARTKA. Najstarsze wałbrzyskie drzewo rośnie na Sobięcinie, jest niestety bezimienne i niemal całkowicie zapomniane - o jego istnieniu często nie wiedzą nawet mieszkańcy osiedlowych uliczek górnego Sobięcina, nawet mieszkańcy ul. Grabskiego, przy której leciwe drzewo rośnie.