11.10.2018 21:06 | Źródło: Wikipedia, Ewa Kraskowska, "Niny Rydzewskiej "Ludzie z węgla" i Zyty Oryszyn "Ocalenie Atlantydy"", w: "Wałbrzych i literatura. Historia kultury literackiej i współczesność", Wałbrzych 2014.

Zmarła Zyta Oryszyn: pisarka, żona Stachury, wałbrzyszanka

Zyta Oryszyn była, obok Olgi Tokarczuk i Joanny Bator, trzecią nagradzaną polską autorką współczesną, która przez pewien czas mieszkała w naszym mieście i zainspirowało ono jej twórczość.

Zyta Oryszyn, właściwie Zyta Anna Kaczyńska, z domu Bartkowska, urodziła się 16 sierpnia 1940 roku w Zagórzu koło Sanoka, w 1946 z rodziną trafiła do Wałbrzycha. Ukończyła filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. W 1970 wydała swoją pierwszą powieść zatytułowaną "Najada". W tym samym roku otrzymała za nią nagrodę im. Wilhelma Macha. A debiutowała w "Trybunie Wałbrzyskiej" mając lat 16, napisała opowiadanie o dziewczynce, której ojciec jest alkoholikiem, inspirowane twórczością Hłaski.

W latach 1962–1972 była żoną pisarza Edwarda Stachury. Współpracowała z Niezależną Oficyną Wydawniczą, w latach 80. działała w Komitecie Kultury Niezależnej, pisywała w czasopismach drugiego obiegu („Tygodniku Wojennym”, „Wezwaniach” i „Kulturze Niezależnej”). Wraz z drugim mężem pracowała w „Rzeczpospolitej”. Zajmowała się także tłumaczeniami.

W 2011 odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2013 za powieść "Ocalenie Atlantydy" została nominowana do Nagrody Literackiej „Nike” oraz otrzymała Nagrodę Literacką Gdynia i Ogólnopolską Nagrodę Literacką dla Autorki „Gryfia”. "Ocalenie Atlantydy", spisywane od późnych lat 70-tych, sięga do dzieciństwa pisarki w Wałbrzychu, tuż po wojnie, kiedy był on "tyglem kulturowym" różnych narodowości. Wałbrzych występuje w powieści jako Leśny Brzeg, zachował jednak herb, topografię, płynie przez niego Czarna Rzeka, obok stoi zamek - rezydencja rodu Hotzbergów, a jeździ tędy pociąg z Jeleniej Góry do Warszawy z przesiadką w Jaworzynie Śląskiej. Co ciekawe, w roku 2013 nominowana do nagrody "Nike" była także inna powieść osadzona w Wałbrzychu - "Ciemno, prawie noc" Joanny Bator.

Pisarka zmarła w nad ranem w czwartek 11 października 2018 roku, o czym poinformował profil "Tygodnika Solidarność 1981".