27.03.2020 06:00 | Źródło: Zakład Ubezpieczeń Społecznych oddział w Wałbrzychu, PSSE Wałbrzych,

Wałbrzych: osoby na kwarantannie, ich rodziny w pracy. I problem

Najpierw był problem z uzyskaniem zaświadczenia przez osoby na kwarantannie, że są na kwarantannie. Potem pojawił się kolejny problem - ich rodziny, które kwarantanną objęte nie są. Teraz w wielu wałbrzyskich zakładach pracy panuje niepokój, bo liczba tych osób w mieście rośnie. Zapytaliśmy, jak można rozwiązać taką sytuację.

Wróciłeś zza granicy? ZUS informuje

Na początek niepokój pracowników wywołała informacja, że osoby na kwarantannie nie otrzymują żadnego zaświadczenia, które uprawomocniałoby ich status. Pytano, czy skoro to nie jest zwykłe zwolnienie lekarskie, to jak zapewnić sobie wynagrodzenie za te 2 tygodnie i wpisanie ich do okresu pracy? Jak pamiętamy, osoba, która przekracza granicę państwową, ma obowiązek odbycia obowiązkowej kwarantanny, która trwa 14 dni.

Jak uspokaja Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w takiej sytuacji osobie, która jest objęta ubezpieczeniem chorobowym, np.:

pracownikowi (ubezpieczenie obowiązkowe),
zleceniobiorcy (ubezpieczenie dobrowolne),
osobie prowadzącej działalność pozarolniczą (ubezpieczenie dobrowolne),

przysługują świadczenia z tytułu choroby – wynagrodzenie za czas choroby wypłacane przez pracodawcę na podstawie art. 92 kodeksu pracy lub zasiłek chorobowy.

Aby uzyskać świadczenie z tytułu choroby, osoba objęta kwarantanną składa oświadczenie o odbywaniu obowiązkowej kwarantanny po przekroczeniu granicy. Dotyczy to osób, które odbywają obowiązkową kwarantannę po przekroczeniu granicy państwowej, która rozpoczęła się po 15 marca 2020 r. Jest dość oczywiste, że podczas kwarantanny się nie wychodzi, zatem oświadczenie należy złożyć w terminie 3 dni roboczych od dnia zakończenia obowiązkowej kwarantanny.

Takie oświadczenie pracownik lub zleceniobiorca składa do swojego płatnika składek, np. pracodawcy, zleceniodawcy. Jeśli zasiłek chorobowy wypłaca ZUS, płatnik składek jak najszybciej (nie później niż w terminie 7 dni) przekazuje oświadczenie ubezpieczonego do ZUS. Może to zrobić za pośrednictwem portalu Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. W takim przypadku skan lub zdjęcie oświadczenia potwierdzonego za zgodność z oryginałem dołącza do zaświadczenia Z-3 / Z-3a.

Osoby prowadzące działalność pozarolniczą i osoby z nimi współpracujące składają oświadczenie w ZUS. Oświadczenie może być przekazane elektronicznie – za pośrednictwem portalu PUE ZUS. Można je złożyć przy wykorzystaniu wniosku ZAS-53 Wniosek o zasiłek chorobowy. Do wniosku należy dołączyć skan lub zdjęcie podpisanego oświadczenia.

Jeśli państwowy inspektor sanitarny zdecyduje o skróceniu lub zwolnieniu osoby, która odbywa kwarantannę z obowiązku jej odbywania, osoba ta powinna o tym poinformować wypłacającego świadczenie chorobowe (np. pracodawcę, zleceniodawcę albo ZUS). Płatnik składek, który wypłaca zasiłki lub ZUS może wystąpić do właściwego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej w celu weryfikacji danych zawartych w oświadczeniu.

Inne osoby na kwarantannie i osoby w izolacji domowej

Jeżeli państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny wyda decyzję o konieczności poddania się kwarantannie lub izolacji, to taka decyzja stanowi również podstawę do wypłaty świadczeń z tytułu choroby własnej lub opieki nad chorym dzieckiem. Aby w takiej sytuacji uzyskać świadczenie z tytułu choroby, należy przekazać decyzję inspektora sanitarnego do wypłacającego świadczenie (np. do pracodawcy, zleceniodawcy, ZUS).

Pracownik lub zleceniobiorca przekazuje decyzję inspektora do swojego płatnika składek, np. pracodawcy, zleceniodawcy. Jeśli zasiłek chorobowy wypłaca ZUS, płatnik składek przekazuje decyzję wydaną ubezpieczonemu do ZUS. Może to zrobić za pośrednictwem portalu Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. W takim przypadku skan lub zdjęcie decyzji inspektora potwierdzonej za zgodność z oryginałem dołącza do zaświadczenia Z-3 / Z-3a.

I podobnie jak w poprzednim przypadku: Decyzję można dostarczyć płatnikowi składek bądź do ZUS po zakończeniu kwarantanny lub izolacji.

Czyli na to pytanie znaleźliśmy, już odpowiedź, pora na następne.

Rodziny osób na kwarantannie w pracy?

Komunikat Głównego Inspektoratu Sanitarnego nie pozostawia wątpliwości: W świetle obowiązujących przepisów nie muszą być kwarantannowane osoby z otoczenia domowego Polaków, którzy wrócili do kraju i są objęci kwarantanną z mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na terenie Rzeczpospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego. Wyjątek stanowią osoby z najbliższego otoczenia kwarantannowanego w sytuacji, kiedy wystąpią u niego objawy wskazujące na zakażenie koronawirusem i jest on w trakcie oczekiwania na wynik badania laboratoryjnego.

A zatem bliscy osób, które są poddane kwarantannie, nawet jeśli z nimi mieszkają i ryzyko ich zarażenia się jest bardzo duże, chodzą normalnie do pracy, dopóki ich poddani kwarantannie krewni nie będą mieli objawów wskazujących na zakażenie koronawirusem.

- Przykład: moja córka wróciła zza granicy i jest na kwarantannie. Na szczęście mogłam przeprowadzić się do rodziców i jesteśmy odizolowane, chodzę do pracy. Ale i w mojej firmie, i w innych, są osoby, które wyprowadzić się nie mogą. Wiem, że wtedy oczekuje się od nich, żeby wzięły urlop. Pracodawcy nie chcą ich w pracy. Ale zdarza się, że dana osoba nie ma już urlopu, albo odmawia wzięcia go, a pracodawca nie może jej do niego zmusić. Co zrobić, jeśli nie da się tych osób odizolować od innych pracowników? - pyta nasza Czytelniczka.

Zwolnienie lekarskie też takim osobom nie przysługuje, bo przecież nie mają objawów żadnej choroby.

- Otrzymaliśmy informację z Sanepidu, że w takiej sprawie musi zadecydować pracodawca, bo ustawodawca nie przewiduje kwarantanny dla rodzin, choć potencjalnie mogą stwarzać zagrożenie. Jak wynika z prawa pracy, jest wyjście, ale niekorzystne dla pracodawcy. To tak zwane nieświadczenie pracy za wynagrodzeniem. Ale pracodawcy się od tego bronią. Mam znajomą w biurze dużego zakładu pracy w Wałbrzychu, u niej jest kilkudziesięciu pracowników w takiej sytuacji. A inni pracownicy się buntują - mówi nam kadrowa jednej z wałbrzyskich firm.

Teraz, jak się wydaje, wiele zależy od pracodawców. Kodeks pracy przewiduje bowiem pewne rozwiązania.

Ważne jest dogadanie się

- Jednak powinno się to odbywać na zasadzie uzgodnienia między pracodawcą a pracownikiem, porozumienia dwóch stron. Jeśli w grę nie wchodzi praca zdalna, pracodawca może wydać pracownikowi polecenie, żeby przestał świadczyć pracę, ale przez ten okres musi mu płacić. Pamiętamy, że nie mówimy tu o sytuacji, w której pracodawca ma dowód, że pracownik jest zakażony koronawirusem, bo wtedy musiałby zostać wysłany na chorobowe z powiadomieniem Sanepidu. Mówimy tylko o podejrzeniach, jeśli to dotyczy rodzin osób na kwarantannie. Obawy muszą być realne. Przyczyna problemu nie leży tu po stronie pracownika, on jest w gotowości do pracy. Przepisy obecnie obowiązujące nie przewidują zmuszania go do badań lekarskich innych niż obowiązkowe, czyli okresowe czy wstępne - tłumaczy Dariusz Klimecki, kierownik oddziału Okręgowej Inspekcji Pracy Wrocław w Wałbrzychu.

Jak dodaje Dariusz Klimecki, innym rozwiązaniem byłoby zalecenie pracownikowi, żeby wykorzystał zaległy urlop wypoczynkowy, ale tu również wymagana jest zgoda pracownika. Urlop bezpłatny natomiast zależy wyłącznie od inicjatywy pracownika, tu pracodawca nie może zabierać głosu. Najlepiej, żeby dokument poświadczający odsunięcie pracownika od pracy w danym zakładzie z zachowaniem prawa do wynagrodzenia został sporządzony pisemnie i zawierał oczekiwaną datę jego powrotu do pracy.

- Takiego rozwiązania nie należy mylić z tak zwanym postojowym, kiedy to pracownik jest w gotowości do pracy, ale pracodawca nie jest mu w stanie zapewnić frontu robót - dodaje kierownik.

Pracodawca może też na przykład zalecić pracownikom noszenie masek czy rękawiczek ochronnych.

Co mówi kodeks pracy?

O obowiązkach pracodawcy i prawach pracownika w momencie zagrożenia mówi art. 207 Kodeksu Pracy:

§ 1. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

§ 2¹. Koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w żaden sposób nie mogą obciążać pracowników.

Art. 207¹. § 1. Pracodawca jest obowiązany przekazywać pracownikom informacje o:

1) zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników.

Art. 209³. § 1. Pracodawca jest obowiązany umożliwić pracownikom, w przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia dla ich zdrowia lub życia albo dla zdrowia lub życia innych osób, podjęcie działań w celu uniknięcia niebezpieczeństwa – nawet bez porozumienia z przełożonym – na miarę ich wiedzy i dostępnych środków technicznych.

Prawa pracownika określa ten artykuł:

Art. 210. § 1. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w § 1, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 21. Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2.

O wynagrodzeniu za gotowość do pracy mówi art. 87:

§ 1. Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

Jeszcze gmina Mieroszów i problem nadgraniczny

Są też problemy pracowników, którzy zostali odcięci przywróconą granicą państwa. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Wałbrzychu dementuje informacje, które znalazły się 25 marca na profilu społecznościowym gminy Mieroszów odnośnie „przepustek” oraz decyzji o obowiązku kwarantanny. Według stanu prawnego na dzień 25 marca 2020 r. państwowy powiatowy inspektor sanitarny nie ma podstaw do wydawania wyżej wymienionych dokumentów:

Zgodnie z § 2 ust. 2. rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 marca 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. 2020 r. poz. 522) „od dnia 27 marca 2020 r. osoba przekraczająca granicę Rzeczypospolitej Polskiej w ramach wykonywania czynności zawodowych w Rzeczypospolitej Polskiej lub w państwie sąsiadującym może otrzymać, na swój wniosek, od właściwego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej zaświadczenie o odbywaniu obowiązkowej kwarantanny określonej w § 2 ust.2 rozporządzenia zmienianego w § 1.”

Kwarantanną na mocy prawa przez służby graniczne są objęte te osoby, które zostały wskazane przez Ministra Zdrowia w rozporządzeniu w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii. Osoby nie wskazane w wyżej cytowanym rozporządzeniu mogą zostać objęte kwarantanną po przeprowadzeniu dochodzenia epidemiologicznego przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego na mocy ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2019 r. poz. 1239 z późn. zm.).

Zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego, kwarantanną na mocy prawa objęta jest osoba, która powraca z zagranicy, natomiast osoby zamieszkałe obejmuje się „nadzorem epidemiologicznym”.

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Wałbrzychu informuje też, że osoby zwolnione z obowiązku kwarantanny na mocy Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie ogłoszenia na terenie Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii, które zostały omyłkowo skierowane na kwarantannę przy przekraczaniu granicy Polski (np. kierowcy zawodowi w transporcie towarowym) mogą składać reklamacje do Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu na adres e-mail: reklamacjeewp@duw.pl

W reklamacji należy podać: