Tego jeszcze w Zamku Książ nie było - możemy zobaczyć na własne oczy, i to ze szczegółami, jak wyglądał w czasach, kiedy na jego most zwodzony wjeżdżał książę Bolko II Świdnicki z orszakiem.
| Źródło: Zamek Książ
Średniowieczny Zamek Książ w czasach Bolka II - na żywo! (FOTO)
Odwiedź zamek Książ wieczorem w połowie XIV wieku
Spora atrakcja dla zwiedzających, zwłaszcza dla miłośników średniowiecza i dawnych fortec, pojawiła się w zamku Książ. Możemy go teraz obejrzeć tak, jak widzieli go jego średniowieczni mieszkańcy i ich goście - oczywiście z zastrzeżeniem, że jest to pewna wizja artystyczna ze względu na brak świadectw ikonograficznych z epoki.
- Po sukcesie makiety podziemi Książa pojawił się pomysł, żeby pokazać, jak on wyglądał 700 lat temu i później. Ta pierwsza, średniowieczna makieta była najtrudniejsza właśnie z powodu małej ilości materiałów. Nad tym zadaniem przez pół roku pracował zespół złożony z kilku pracowników zamku i ekspertów, naukowców z Uniwersytetu Wrocławskiego, profesora Rafała Eysymontta, znawcy architektury Dolnego Śląska i dr Artura Boguszewicza, by jak najwierniej oddać te elementy. Zamek Książ nie jest dobrze zbadany. Oczywiście, jest to pewna wizja historyczna, która ma sprowokować historyków do krytycznego spojrzenia - mówi Anna Żabska, prezes zamku Książ. Artur Boguszewicz jest znany naszym Czytelnikom z badań archeologicznych na okolicznych zamkach.
Makietę od listopada budował wałbrzyszanin Tomasz Maroński, twórca makiety podziemi, malarz i grafik. Przed nim kolejne trudne książańskie zadania, bo w przyszłym roku ma stworzyć makietę zamku renesansowego, dużo większego, a później wymagającą wielkiej wierności szczegółom makietę zamku po barokowej przebudowie za czasów hrabiego Konrada Ernsta Maksymiliana von Hochberg w XVIII wieku. A prezentacji makiety średniowiecznej będą tego lata towarzyszyły związane z tą epoką wycieczki dla dzieci, które poprowadzą książę Bolko II zwany Małym i jego bratanica, przyszła cesarzowa, księżniczka Anna, czyli Anna Motyka i Andrzej Gaik. Przygotowano specjalną nową trasę z poszukiwaniem zgubionego przez rozbójników skarbu.
- To będzie akcja edukacyjna, chcemy wprowadzić dzieci w czasy średniowiecza na zamku, bo mało się o tym mówi. A teraz chcemy mówić, że zamek miał korzenie w XIII wieku, a w XIV tak właśnie mógł wyglądać - mówi Anna Żabska.
Średniowieczny Książ jest pełen życia - mamy tu 50 kur, świnie, sporo koni i dużą grupę ówczesnych mieszkańców, poczynając od chłopa z wozem pełnym beczek, przez zamkową służbę, kuszników trenujących strzelanie do tarczy, aż po toczących walkę turniejową rycerzy i księcia, który właśnie wrócił do zamku z orszakiem i czeka na opuszczenie zwodzonego mostu i przywitanie się z księżną Agnieszką. Musi być już wieczór, bo w oknach pali się światło, a na dziedzińcu płoną ogniska...
A gdzie był browar?
- Modelarstwo to moja pasja. W tym przypadku wiele rzeczy trzeba było od podstaw wymyślić, a to przypadło akurat na apogeum pandemii, ciężko było cokolwiek wykrzesać i dopiero potem prace poszły pełną parą. W ostatnich dniach dołożyłem figurki księcia i jego rycerzy. Do oświetlenia dodałem migające światła, takie jak na makietach kolejowych, żeby imitowały płomienie. 3 miesiące zbierania dokumentacji, 4,5 miesiąca fizycznej pracy - zdradza twórca.
Jak dodaje Magdalena Woch, kierująca zamkowym zespołem do spraw makiety, początki łatwe nie były.
- Wydawało się, że przeczytamy, znajdziemy, porównamy z innymi piastowskimi fundacjami i wystarczy. Ale okazało się, że pierwszym źródłem jest raport komisji królewskiej z 1599 roku. Odszyfrowywałam i tłumaczyłam dokumenty z XIV wieku, a teraz na podstawie tej makiety można odszukać, gdzie ten XIV wiek wciąż jest w naszym zamku. Gdy pojawili się eksperci, profesor i doktor, dyskusje stały się jeszcze bardziej burzliwe. Wiedzieliśmy, że w zamku były kancelaria, łaźnia, browar, stajnie, ale dopiero z legendy XVII wiecznej mapy dowiedzieliśmy się, gdzie dokładnie one stały - mówi Magdalena Woch.
Makieta została stworzona z dużą dbałością o szczegół - można nawet zdjąć hełm wieży, by znaleźć tam schody w dół, czego nie widać. Poza wieżą są baszty i nawet Ośla Brama, a poniżej budowli skały i las. Wkrótce zamek zostanie zabezpieczony pleksą i na razie, od najbliższego piątku, będzie prezentowany w salach Chagalla, a później stanie się atrakcją jednego z ciągów turystycznych.
Makieta średniowiecznego Zamku Książ - 10 ciekawostek
Makieta prezentuje wizję artystyczną Książa na przełomie XIV i XV wieku.
Choć zamek powstał pod koniec XIII wieku jako warownia obronna, na makiecie został przedstawiony w schyłkowym okresie panowania Piastów Świdnicko-Jaworskich, co pozwoliło na rozbudowanie go o przedzamcze (tzw. dziedziniec dolny). Zaprezentowana koncepcja Książa powstała przede wszystkim w oparciu o dwa źródła: pierwszy oficjalny opis zamku – raport Komisji Królewskiej z roku 1599 oraz o plan zamku przed remontem z 1719r. który pochodzi z Instytutu Herdera w Marburgu.
Realizacja makiety trwała ponad pół roku.
Łącznie z pracami koncepcyjnymi, które pochłonęły prawie 3 miesiące, proces powstania makiety trwał ponad 190 dni. Dzięki temu możemy zaprezentować nie tylko wizję artystyczną Książa z epoki średniowiecza, ale również niezwykłe dzieło o wysokim stopniu szczegółowości: na makiecie odtworzone zostały mury porośnięte roślinnością, zakurzone drogi, drewniane konstrukcje dachowe, dmuchawce, a nawet biegające po dziedzińcu kury.
Średniowieczny Książ – życie codzienne.
Na makiecie zaprezentowane zostały scenki prezentujące wizję codziennego życia na dworze w tym czasie. Zobaczymy tu rycerstwo trenujące łucznictwo, pracę kowala w kuźni, konie w stajni i ujeżdżalni, ludzi gotujących posiłek na świeżym powietrzu, a nawet jelenie biegające po lesie. W hołdzie dla założyciela zamku Księcia Bolka Świdnickiego (1252-1301), przedstawiony został jego pochód przez zwodzony most.
Twórca makiety – Tomasz Maroński.
Autorem makiety jest znany i utalentowany wałbrzyszanin, Tomasz Maroński. To cieszący się międzynarodowym uznaniem malarz, modelarz i grafik komputerowy. W celu wybudowania makiety wynajął na pół roku pustą kawalerkę.
Wizja artystyczna na podstawie ustaleń ekspertów
Powstanie makiety średniowiecznego Książa koordynowała Dorota Karolewska z działu marketingu zamku, a nadzór merytoryczny nad nią sprawowali Magdalena Woch z działu muzealnego oraz Mateusz Mykytyszyn, rzecznik prasowy spółki.
Brak zachowanych źródeł sprawił, że makieta średniowiecznego Książa jest wizją artystyczną, ale opartą na wytycznych ekspertów z zakresu historii i historii sztuki. Projekt makiety na etapie jej powstawania konsultowany był z dr hab. Arturem Boguszewiczem i dr hab. prof. Rafałem Eysymonttem z Uniwersytetu Wrocławskiego.
Budowniczy Książa
Początki zamku Książ (Fürstenberg, od połowy XIV w. Fürstenstein) sięgają końca XIII w., gdy na południowej granicy księstwa świdnicko-jaworskiego powstawały książęce ośrodki władzy pełniące rolę administracyjną, fiskalną i militarną. Pierwotna warownia obronna wzniesiona została najprawdopodobniej w latach 1288-1292 przez piastowskiego księcia Bolka I zwanego Surowym (zm.1301), który przeniósł tu swoją siedzibę z Lwówka
Książ w rękach czeskich
Po śmierci wnuka Bolka I Surowego, księcia Bolka II Małego (zm.1368) i wdowy po nim czyli księżnej Agnieszki de domo Habsburg (zm. 1392), przeżywające wówczas rozkwit księstwo świdnicko-jaworskie, a wraz z nim najważniejsza rezydencja książęca czyli Książ przeszły na mocy układu sukcesyjnego pod berło panującej w Czechach dynastii Luksemburgów. Do królów czeskich twierdza należała aż do 1509 roku.
Sztandar księcia Bolka
Wieżę zamkową oraz baszty makiety średniowiecznego Książa zdobią sztandary z herbem budowniczego Książa, księcia Bolka I Surowego. Ich wzór powstał na podstawie oryginalnej tarczy herbowej zdobiącej sarkofag księcia w Mauzoleum Piastów Świdnicko-Jaworskich w Krzeszowie.
Wieża – niemy świadek
Dostęp do zamku zabezpieczony był nie tylko naturalnymi stromiznami wąwozu Pełcznicy, lecz także murami, wałami i fosami. Część centralna zamku w dolnych partiach dostępnych dziś pomieszczeń i korytarzy, wykazuje cechy średniowieczne romańskie i gotyckie, obejmuje także dolne partie potężnej wieży oraz przekształcany w okresie renesansu tzw. Długi Dom. To obok reliktów obwarowań, w tym parawanowego muru Sali Krzywej, najstarszy zachowany fragment warowni z czasów piastowskich. Najważniejszy obronny element twierdzy w Książu stanowiła – wysoka wieża (bergfried), która broniła dostępu do zamku od wschodu.
Tajemnice do odkrycia
- Tak naprawdę niewiele wiemy o początkach dzisiejszego zamku, a i w przekazach o pierwszych wiekach jego funkcjonowania jest wiele luk i niejasności, a wręcz sprzeczności – tłumaczy Magdalena Woch, kierownik działu muzealnego zamku – Tym bardziej przełomowe okazało się zdobycie planu Książa z 1719 r., dzięki któremu, przynajmniej częściowo, mogliśmy zrewidować naszą wiedzę a przede wszystkim nasze wyobrażenia o tym, jak mógł wyglądać Książ w pierwszych wiekach jego istnienia. Wskazówki znaleźliśmy także w pierwszym oficjalnym opisie Książa – raporcie Komisji Królewskiej z roku 1599. I choć piękna makieta cieszy już nasze oczy, mamy nadal świadomość, że w opowieści o tym, jak i kiedy powstał Zamek Książ, pozostało jeszcze wiele znaków zapytania.
Makietę od listopada budował wałbrzyszanin Tomasz Maroński, twórca makiety podziemi, malarz i grafik. Przed nim kolejne trudne książańskie zadania, bo w przyszłym roku ma stworzyć makietę zamku renesansowego, dużo większego, a później wymagającą wielkiej wierności szczegółom makietę zamku po barokowej przebudowie za czasów hrabiego Konrada Ernsta Maksymiliana von Hochberg w XVIII wieku. A prezentacji makiety średniowiecznej będą tego lata towarzyszyły związane z tą epoką wycieczki dla dzieci, które poprowadzą książę Bolko II zwany Małym i jego bratanica, przyszła cesarzowa, księżniczka Anna, czyli Anna Motyka i Andrzej Gaik. Przygotowano specjalną nową trasę z poszukiwaniem zgubionego przez rozbójników skarbu.
- To będzie akcja edukacyjna, chcemy wprowadzić dzieci w czasy średniowiecza na zamku, bo mało się o tym mówi. A teraz chcemy mówić, że zamek miał korzenie w XIII wieku, a w XIV tak właśnie mógł wyglądać - mówi Anna Żabska.
Średniowieczny Książ jest pełen życia - mamy tu 50 kur, świnie, sporo koni i dużą grupę ówczesnych mieszkańców, poczynając od chłopa z wozem pełnym beczek, przez zamkową służbę, kuszników trenujących strzelanie do tarczy, aż po toczących walkę turniejową rycerzy i księcia, który właśnie wrócił do zamku z orszakiem i czeka na opuszczenie zwodzonego mostu i przywitanie się z księżną Agnieszką. Musi być już wieczór, bo w oknach pali się światło, a na dziedzińcu płoną ogniska...
A gdzie był browar?
- Modelarstwo to moja pasja. W tym przypadku wiele rzeczy trzeba było od podstaw wymyślić, a to przypadło akurat na apogeum pandemii, ciężko było cokolwiek wykrzesać i dopiero potem prace poszły pełną parą. W ostatnich dniach dołożyłem figurki księcia i jego rycerzy. Do oświetlenia dodałem migające światła, takie jak na makietach kolejowych, żeby imitowały płomienie. 3 miesiące zbierania dokumentacji, 4,5 miesiąca fizycznej pracy - zdradza twórca.
Jak dodaje Magdalena Woch, kierująca zamkowym zespołem do spraw makiety, początki łatwe nie były.
- Wydawało się, że przeczytamy, znajdziemy, porównamy z innymi piastowskimi fundacjami i wystarczy. Ale okazało się, że pierwszym źródłem jest raport komisji królewskiej z 1599 roku. Odszyfrowywałam i tłumaczyłam dokumenty z XIV wieku, a teraz na podstawie tej makiety można odszukać, gdzie ten XIV wiek wciąż jest w naszym zamku. Gdy pojawili się eksperci, profesor i doktor, dyskusje stały się jeszcze bardziej burzliwe. Wiedzieliśmy, że w zamku były kancelaria, łaźnia, browar, stajnie, ale dopiero z legendy XVII wiecznej mapy dowiedzieliśmy się, gdzie dokładnie one stały - mówi Magdalena Woch.
Makieta została stworzona z dużą dbałością o szczegół - można nawet zdjąć hełm wieży, by znaleźć tam schody w dół, czego nie widać. Poza wieżą są baszty i nawet Ośla Brama, a poniżej budowli skały i las. Wkrótce zamek zostanie zabezpieczony pleksą i na razie, od najbliższego piątku, będzie prezentowany w salach Chagalla, a później stanie się atrakcją jednego z ciągów turystycznych.
Makieta średniowiecznego Zamku Książ - 10 ciekawostek
Makieta prezentuje wizję artystyczną Książa na przełomie XIV i XV wieku.
Choć zamek powstał pod koniec XIII wieku jako warownia obronna, na makiecie został przedstawiony w schyłkowym okresie panowania Piastów Świdnicko-Jaworskich, co pozwoliło na rozbudowanie go o przedzamcze (tzw. dziedziniec dolny). Zaprezentowana koncepcja Książa powstała przede wszystkim w oparciu o dwa źródła: pierwszy oficjalny opis zamku – raport Komisji Królewskiej z roku 1599 oraz o plan zamku przed remontem z 1719r. który pochodzi z Instytutu Herdera w Marburgu.
Realizacja makiety trwała ponad pół roku.
Łącznie z pracami koncepcyjnymi, które pochłonęły prawie 3 miesiące, proces powstania makiety trwał ponad 190 dni. Dzięki temu możemy zaprezentować nie tylko wizję artystyczną Książa z epoki średniowiecza, ale również niezwykłe dzieło o wysokim stopniu szczegółowości: na makiecie odtworzone zostały mury porośnięte roślinnością, zakurzone drogi, drewniane konstrukcje dachowe, dmuchawce, a nawet biegające po dziedzińcu kury.
Średniowieczny Książ – życie codzienne.
Na makiecie zaprezentowane zostały scenki prezentujące wizję codziennego życia na dworze w tym czasie. Zobaczymy tu rycerstwo trenujące łucznictwo, pracę kowala w kuźni, konie w stajni i ujeżdżalni, ludzi gotujących posiłek na świeżym powietrzu, a nawet jelenie biegające po lesie. W hołdzie dla założyciela zamku Księcia Bolka Świdnickiego (1252-1301), przedstawiony został jego pochód przez zwodzony most.
Twórca makiety – Tomasz Maroński.
Autorem makiety jest znany i utalentowany wałbrzyszanin, Tomasz Maroński. To cieszący się międzynarodowym uznaniem malarz, modelarz i grafik komputerowy. W celu wybudowania makiety wynajął na pół roku pustą kawalerkę.
Wizja artystyczna na podstawie ustaleń ekspertów
Powstanie makiety średniowiecznego Książa koordynowała Dorota Karolewska z działu marketingu zamku, a nadzór merytoryczny nad nią sprawowali Magdalena Woch z działu muzealnego oraz Mateusz Mykytyszyn, rzecznik prasowy spółki.
Brak zachowanych źródeł sprawił, że makieta średniowiecznego Książa jest wizją artystyczną, ale opartą na wytycznych ekspertów z zakresu historii i historii sztuki. Projekt makiety na etapie jej powstawania konsultowany był z dr hab. Arturem Boguszewiczem i dr hab. prof. Rafałem Eysymonttem z Uniwersytetu Wrocławskiego.
Budowniczy Książa
Początki zamku Książ (Fürstenberg, od połowy XIV w. Fürstenstein) sięgają końca XIII w., gdy na południowej granicy księstwa świdnicko-jaworskiego powstawały książęce ośrodki władzy pełniące rolę administracyjną, fiskalną i militarną. Pierwotna warownia obronna wzniesiona została najprawdopodobniej w latach 1288-1292 przez piastowskiego księcia Bolka I zwanego Surowym (zm.1301), który przeniósł tu swoją siedzibę z Lwówka
Książ w rękach czeskich
Po śmierci wnuka Bolka I Surowego, księcia Bolka II Małego (zm.1368) i wdowy po nim czyli księżnej Agnieszki de domo Habsburg (zm. 1392), przeżywające wówczas rozkwit księstwo świdnicko-jaworskie, a wraz z nim najważniejsza rezydencja książęca czyli Książ przeszły na mocy układu sukcesyjnego pod berło panującej w Czechach dynastii Luksemburgów. Do królów czeskich twierdza należała aż do 1509 roku.
Sztandar księcia Bolka
Wieżę zamkową oraz baszty makiety średniowiecznego Książa zdobią sztandary z herbem budowniczego Książa, księcia Bolka I Surowego. Ich wzór powstał na podstawie oryginalnej tarczy herbowej zdobiącej sarkofag księcia w Mauzoleum Piastów Świdnicko-Jaworskich w Krzeszowie.
Wieża – niemy świadek
Dostęp do zamku zabezpieczony był nie tylko naturalnymi stromiznami wąwozu Pełcznicy, lecz także murami, wałami i fosami. Część centralna zamku w dolnych partiach dostępnych dziś pomieszczeń i korytarzy, wykazuje cechy średniowieczne romańskie i gotyckie, obejmuje także dolne partie potężnej wieży oraz przekształcany w okresie renesansu tzw. Długi Dom. To obok reliktów obwarowań, w tym parawanowego muru Sali Krzywej, najstarszy zachowany fragment warowni z czasów piastowskich. Najważniejszy obronny element twierdzy w Książu stanowiła – wysoka wieża (bergfried), która broniła dostępu do zamku od wschodu.
Tajemnice do odkrycia
- Tak naprawdę niewiele wiemy o początkach dzisiejszego zamku, a i w przekazach o pierwszych wiekach jego funkcjonowania jest wiele luk i niejasności, a wręcz sprzeczności – tłumaczy Magdalena Woch, kierownik działu muzealnego zamku – Tym bardziej przełomowe okazało się zdobycie planu Książa z 1719 r., dzięki któremu, przynajmniej częściowo, mogliśmy zrewidować naszą wiedzę a przede wszystkim nasze wyobrażenia o tym, jak mógł wyglądać Książ w pierwszych wiekach jego istnienia. Wskazówki znaleźliśmy także w pierwszym oficjalnym opisie Książa – raporcie Komisji Królewskiej z roku 1599. I choć piękna makieta cieszy już nasze oczy, mamy nadal świadomość, że w opowieści o tym, jak i kiedy powstał Zamek Książ, pozostało jeszcze wiele znaków zapytania.
KSIĄŻ: ŚREDNIOWIECZNA TWIERDZA PIASTÓW ŚWIDNICKO-JAWORSKICH
ZAMEK KSIĄŻ: TRWAJĄ PRACE KONSERWATORSKIE W SALI KRZYWEJ (FOTO)
ŚWIEBODZIEC – VRIBURG – VORSTINBURG: NIEZNANY WAŁBRZYSKI ZAMEK
ZAMEK CISY – REZYDENCJA WŁADCZYNI CAŁEGO REGIONU?
CESARZOWA ANNA Z PIASTÓW I NIEZNANA CÓRKA BOLKA II?
STARE CENNE OBRAZY I ICH HISTORIE DZIWNE (FOTO)
ZAMEK KSIĄŻ – JAKĄ OPOWIEŚĆ SNUJĄ PODŚWIETLONE RZEŹBY (FOTO)
WĄWÓZ KSIĄŻ: PODRÓŻ W CZASIE DZIKĄ PROMENADĄ (FOTO)
Wałbrzych: Co skrywa Sala Krzywa zamku Książ? [ZDJĘCIA]
Zamek Książ: tak go zrujnowali i przebudowali hitlerowcy (FOTO)
ZAMEK KSIĄŻ: TAKIE BYŁY JEGO KSIĘŻNE I HRABINY (FOTO)
Tekst i foto: Magdalena Sakowska
Dwa zdjęcia makiety na zewnątrz użyczone: Zamek Książ
Ciekawostki - Mateusz Mykytyszyn
Napisz komentarz
Komentujesz jako: Gość Facebook Zaloguj