12.03.2019 07:17

Podzamcze: Tego o Iranie nie wiedzieliście! [FOTO]

GALERIA

Ciekawi świata wałbrzyszanie mogli na dwa dni przenieść się na Bliski Wschód i poznać Iran - jego mieszkańców, potrawy, zwyczaje, poezję. Najmłodszych zafascynowała pustynia i wydmy, starsi goście Multimedialnej Filii Bibliotecznej zaś poznali sporo ciekawostek. Oto cały ich alfabet...

Dwudniowy cykl prezentacji poświęconych kulturze Iranu zorganizowała Multimedialna Filia Biblioteczna Biblioteki pod Atlantami na Podzamczu we współpracy ze Stowarzyszeniem "Spotkanie".

Kot, dywan i wydma

Poranne pasmo Dni Irańskich skierowano do dzieci. - Chcemy opowiedzieć o irańskich zwyczajach, tradycyjnej kuchni i przyprawach, a także przyrodzie. Podczas porannych spotkań z dziećmi maluchy pytały o zwierzęta, krajobrazy pustynne a także biwaki na pustyni i czy z wydmy pustynnej można się sturlać - opowiada Anna Stabrowska ze Stowarzyszenia "Spotkanie". Starsze dzieci zainteresowało, jak daleko z Polski do Iranu, podobały im się też zapisy ich imion i nazwy miasta w języku farsi. - Młodzi uczestnicy porannych spotkań byli też zaskoczeni, że Polska w języku Irańczyków to "Lechistan", młodsze dzieci obejrzały film o kocie stepowym i kolorowały dywan w charakterystyczne perskie wzory - dodaje pani Natalia, również członkini tego stowarzyszenia.

Kraj wieloetniczny

Popołudniowe spotkanie z kulturą Iranu poprowadził Amir, wałbrzyszanin irańskiego pochodzenia. Jego okraszona danymi liczbowymi, ciekawostkami, mapami i zdjęciami przykuła uwagę słuchaczy. - Iran pojawia się w wiadomościach zawsze w kontekście politycznym, warto jednak poznać jego walory bez tego kontekstu i stereotypowych uogólnień, za to zyskać informacje o tym, jak tam żyją ludzie - mówi rodowity Irańczyk. Współczesny Iran zamieszkuje 82 mln ludzi, ale daleko mu do monoetniczności.
Persowie posługujący się językiem perskim (farsi) to zaledwie 43,2 mln, poza nimi kraj ten zamieszkują Azerowie (najwięcej ich mieszka w Iranie, a nie Azerbejdżanie), Kurdowie (ok. 8 mln), Lurowie (ok. 8 mln), Mazandaranie (ok. 3,2 mln), Gilanie (ok. 2,4 mln), Arabowie (ok. 1,6 mln), a także Turkmeni, Kaszkajowie, Tatarzy, Tatyszowie, Żydzi, Ormianie...

Co ich łączy?

Mieszkańców tego kraju dzieli język, ale łączą m.in. wspólne święta, które mają związek z kalendarzem i przemianami zodiakalnymi; zamiłowanie do dywanów, literatura, poezja i architektura. Ta ostatnia wykształciła swoje niepowtarzalne elementy oparte na zamiłowaniu do symetrii, harmonijnych sklepień, kopuł. Tutejsze meczety i place, a także gmachy użyteczności do dziś czerpią ze wzorców wyklarowanych ok. 500 lat temu z epoki Safawidów.
Opowieść Amira obfitowała w ciekawostki (patrz niżej), a zakończyła się degustacją charakterystycznych irańskich przysmaków.

Alfabet irańskich ciekawostek

A - jak alfabet - język nowoperski datowany od IX w. n.e. jest zapisywany alfabetem arabskim;

B - jak inskrypcja z Behistun - w Iranie znajduje się wyryty w VI w p.n.e. w skale tekst w trzech językach. To dzięki niemu XIX-wieczni badacze rozszyfrowali pismo klinowe. Podobne znaczenie dla rozszyfrowanie egipskiego pisma obrazkowego miał kamień z Rosetty.

C - jak Chaharshanbe Suri (czerwona środa) - tradycyjne święto podczas którego mieszkańcy Iranu spędzają czas przy ogniskach, przeskakują przez nie. To swoisty festiwal ognia.

D - jak demografia - staraniem rządzących Iranem po obaleniu szacha stało się promowanie wzrostu demograficznego kraju. Na efekty nie trzeba było czekać. Od 1979 roku przez dekadę liczba ludności wzrosła tam z 37 do 55 mln, przez co średni wiek Irańczyków to obecnie 34 lata. Dla porównania Polaków - 49.

E - jak emerytury - w Iranie nie ma wieku emerytalnego, ale przechodzi się na nią po zakończeniu okresu pracy 25 - 30 lat stażu. Zdarza się zatem, że nauczyciel po 30 latach pracy przechodzi na emeryturę w wieku 55 lat.

F - jak feminizm - sytuacja kobiet w Iranie w ostatnim wieku uległa dużej zmianie. Od tradycyjnego modelu rodziny nastąpił przeskok ku współczesnym paniom, z których wiele sięga po edukację na najwyższym poziomie. Obecnie 60% absolwentów irańskich uczelni to kobiety. Iranki organizują się w wiele różnych ruchów niezależnych od feminizmu w zachodnim tego słowa znaczeniu.

G - jak góry - Góry Marsjańskie to wyjątkowo piękne i niepowtarzalne pustynne góry Iranu; najwyższy szczyt Iranu to wygasły wulkan Demawend o wysokości 5671 m n.p.m.

K - jak kasa - niemal 50% Irańczyków nie płaci podatków.

M - jak monastyry - jedne z najstarszych na świecie kościołów, założeń świątynnych, jak monastyr św. Tadeusza i św. Stefana znajdziemy w Iranie. Powstały one 60 - 70 roku naszej ery ku czci uczniów Chrystusa. Nie są to budowle oryginalne z uwagi na XVI-wieczne trzęsienia ziemi, jednak ich korzenie sięgają pierwszych dekad chrześcijaństwa.

N - jak Nouruz - Nowy Rok przypada na przesilenie wiosenne - w tym roku rozpoczyna się 20 marca 2019 o godz. 22.58. Jego obchody trwają dwa tygodnie i poprzedzają je długie przygotowania. Podczas Nowego Roku rodziny odwiedzają się, kosztują słodyczy i symbolicznych potraw 7-S, których nazwy rozpoczynają się na tę literę.

O - jak charakterystyczne perskie ogrody - ich przestrzenny układ jest podobny i rozpropagowany poza Iranem, znamy ten układ m.in. z budowli hinduskich jak... Tadż Mahal. Centralnie osadzony pawilon otacza symetryczna zieleń, a także woda doprowadzana do kompleksów kanałami. W kompozycji ważny jest też wkład promieni słonecznych do wyeksponowania piękna takiego ogrodu.

P - jak paliwo - w Iranie jest jedna z najniższych cen paliwa na świecie - nawet 30 centów $ za litr.

R - jak rynek pracy - w związku z tak dużą liczbą młodych ludzi na rynku pracy jest on nastawiony na konkurencję, obecna stopa bezrobocia w Iranie to 12,7%.

S - jak Sizdah Be-dar - czyli Dzień Natury - ostatni z 14 dni obchodów Nowego Roku poświęcony na rodzinne spotkania i kontemplowanie natury. Obecny na świątecznym stole młody jęczmień lub owies bywa wówczas wsadzany z doniczek do gruntu.

Y - jak Jalda Night - święto przypadające w przesilenie zimowe, w najdłuższą noc Persowie spotykają się, odwiedzają swoich najstarszych krewnych, kosztują owoców granatu, orzechów i słodyczy. Czytają poezję.

U - jak uczelnie - bezpłatna edukacja w Iranie przyciąga młodych ludzi zwłaszcza na najlepsze państwowe uczelnie. Zapewniają one bezpłatne akademiki i tanie wyżywienie. Wysoki poziom edukacji połączony z dużym bezrobociem sprzyja drenażowi mózgów. Wykształceni Irańczycy wyjeżdżają przede wszystkim do USA, Europy Zachodniej i Australii.

V - jak VAT - w Iranie jest wiele stawek VAT-u. Najwyższa z nich to 20%, a najniższa 1,5% - to jednocześnie najniższa stawka tego podatku na świecie.

W - jak wojsko - służba wojskowa w Iranie jest obowiązkowa.

Z - jak złoto - niegdyś tradycyjna lokata kapitału irańskich rodzin, obecnie młodzi mieszkańcy tego kraju już mniej chętnie lokują swój kapitał w kruszcach.