Rusza program zapobiegania zachowaniom samobójczym w Polsce

30 marca 2021 r. Rada Ministrów przyjęła Narodowy Program Zdrowia (NPZ) na lata 2021-2025. Wśród pięciu celów operacyjnych NFZ, dwa dotyczą zdrowia psychicznego: profilaktyka uzależnień i promocja zdrowia psychicznego. W ramach celu nr III, czyli promocji zdrowia psychicznego, mieści się program zapobiegania zachowaniom samobójczym - poinformowała dr n. med. Iwona Koszewska z Instytutu Psychiatrii i Neurologii.

Głównym celem tego programu jest zapobieganie samobójstwom poprzez: zwiększenie dostępu do pomocy dla osób w kryzysie samobójczym, zwiększenie kompetencji osób udzielających pomocy, programy profilaktyczne skierowane do różnych populacji, ograniczenie dostępu do metod popełnienia samobójstwa, poprawę monitorowania prób i zgonów samobójczych, prowadzenie badań naukowych i współpracę z mediami oraz monitoring mediów w zakresie podejmowania przez nie tematyki zachowań samobójczych.

Program realizowany jest ze środków NPZ, a finansowany przez Ministra Zdrowia.

"Na realizację tego programu przeznaczonych jest ponad 20 mln. zł na pięć lat. Oddzielnie przeznaczone są finanse dedykowane na powstanie, powołanie i utrzymywanie linii pomocowych - ok. 6 mln. zł na pięć lat na dwie linie pomocowe" - poinformowała podczas konferencji dr n. hum. Daria Biechowska z Instytutu Psychiatrii i Neurologii.

Czwartkowa konferencja prasowa została zorganizowana przez biuro ds. zapobiegania zachowaniom samobójczym w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.

Dane policyjne wskazują, że w 2020 roku w Polsce popełniono 5165 samobójstw (najczęściej są to mężczyźni, osoby w wieku produkcyjnym 30-70 lat) - poinformowała dr n. hum. Biechowska. Dokładne statystyki wykazują, że codziennie w naszym kraju odbiera sobie życie ok. 14 osób, a trzy z nich to osoby powyżej 65 roku życia. Każdego tygodnia śmiercią samobójczą umiera prawie 21 seniorów. W roku 2020 stwierdzono 1082 samobójstwa u osób powyżej 65 roku życia - dodała.

Dużym problemem zdrowia publicznego są samobójstwa dzieci i młodzieży w wieku 12-18 lat - podano w komunikacie prasowym.

Statystyki wykazują, że liczba osób podejmujących próby samobójcze jest 10-20 krotnie większa, niż liczba zgonów samobójczych. Dane statystyczne o samobójstwach w Polsce zbierane są przez Komendę Główną Policji (publikowane co roku) i Główny Urząd Statystyczny (ostatnie dane za rok 2019).

Według danych KGP w Polsce więcej nastolatków ginie z powodu zachowań samobójczych, niż w wypadkach komunikacyjnych. W 2020 roku liczba samobójstw dzieci i młodzieży była wyższa o 21 proc., niż ofiar wypadków komunikacyjnych. Ponadto odnotowano 12-procentowy wzrost samobójstw wśród nastolatków (13-18 lat), w odniesieniu do roku 2019.

Wśród uwarunkowań zachowań samobójczych u dzieci i młodzieży istotne miejsce zajmują zaburzenia psychiczne (stwierdzane u ok. 90 proc. badanych), w tym w połowie przypadków o obrazie depresji - poinformowała prof. dr hab. n. med. Agnieszka Gmitrowicz z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. "Naukowe dowody wykazują, że ryzyko wystąpienia samobójstwa po próbie samobójczej wzrasta kilkadziesiąt razy. Prawie co trzeci nastolatek powtarza próby samobójcze w ciągu roku" - dodała.

Europejskie Towarzystwo Suicydologiczne podkreśliło, że w okresie pandemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2 doszły dodatkowe czynniki podnoszące ryzyko samobójstwa, takie jak: zaostrzenie konfliktów rodzinnych - jest to jedna z najczęstszych przyczyn samobójstw u dzieci i młodzieży; wzrost przemocy domowej; zakłócenie nauki, uzależnianie się od komputera; izolacja społeczna oraz częsta ekspozycja na informacje o pandemii w mediach (w ten sposób zaostrzane są lęk i depresja u najmłodszych) - omówiła prof. Gmitrowicz.

Ponadto analiza zachowań samobójczych, zarówno prób, jak i zgonów, u młodzieży rejestrowanych przez KGP w latach 2017/2018 oraz 2019/2020, uwzględniająca miejsce, metodę i powód, wykazała, że miejscem, w którym najczęściej do nich dochodzi, jest mieszkanie. "To jest przesłanie do rodziców. Trzeba uważać w mieszkaniach na łazienki, na niekontrolowane przez psychiatrów leki" - dodała.

"Sposób popełnienia potencjalnie mówi o tym, jak możemy zapobiegać; powód popełnienia to jest ważna informacja dla osób, które stanowią sieć wsparcia - psychologowie, pedagodzy, rodzice" - wyjaśniła prof. Gmitrowicz. "Zdrowie psychiczne dzieci i ich bezpieczeństwo, to zdrowie psychiczne przyszłego społeczeństwa" - podsumowała.

"Zaniepokojenie wzbudziły dane z bieżącego roku wskazujące na niewielki wzrost liczby dokonanych samobójstw w styczniu. Jednakże dane od lutego do lipca 2021 nie wskazują na dalsze wzrosty i nie przemawiają za zmianą trendu obserwowanego w latach ubiegłych" - powiedziała dr n. hum. Biechowska.

Ważny jest fakt, iż program zapobiegania zachowaniom samobójczym jest oparty na strategiach mających naukowe dowody skuteczności gromadzone przez lata oraz na rzetelnych źródłach danych o zjawisku zachowań samobójczych - napisano w komunikacie prasowym.

Telefony kontaktowe w razie potrzeby uzyskania pomocy i wsparcia w kryzysie psychicznym:

116 123 - bezpłatny TELEFON ZAUFANIA DLA OSÓB DOROSŁYCH W KRYZYSIE EMOCJONALNYM

116 111 - bezpłatny TELEFON ZAUFANIA DLA DZIECI I MŁODZIEŻY

800 100 100 - bezpłatny TELEFON ZAUFANIA DLA RODZICÓW I NAUCZYCIELI

800 121 212 - DZIECIĘCY TELEFON ZAUFANIA RZECZNIKA PRAW DZIECKA

800 120 002 - bezpłatny OGÓLNOPOLSKI TELEFON DLA OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE "NIEBIESKA LINIA". (PAP)

Autorka: Katarzyna Herbut