| Źródło: polska-org.pl, UM Wałbrzych
Wałbrzych: znikają pozostałości dawnej huty szkła (FOTO)
Hala produkcyjna byłej Huty Szkła Walcowanego przy ul. Wrocławskiej w Wałbrzychu (wcześniej Państwowa Huta Szkła Lanego i Lustrzanego "Lustrzanka" a do roku 1945 Schlesische Spiegelglas Manufaktur) przestała istnieć w roku 2013. Była to hala szkła profilowego i mozaiki oraz do produkcji pustaków i luksferów. W latach 60-tych XX wieku dobudowano tam kolejną halę szkła profilowanego. W marcu 2013 wyburzono obiekty grożące już zawaleniem. We wrześniu 2020 zaczęto usuwać pozostałości ruin, być może z myślą o jakiejś przyszłej inwestycji (jak do tej pory wszystkie zgody odnoszące się do budowy osiedla "Nowa Piaskowa" dotyczą innych działek na terenie dawnej huty, na których osiedle powstaje obecnie. Pisaliśmy o nim: WAŁBRZYCH: POWSTANĄ OSIEDLA W RÓŻNYCH CZĘŚCIACH MIASTA (FOTO)).
Rozbudowane kalendarium istnienia Huty Szkła "Wałbrzych" opracował administrator portalu polska-org.pl o pseudonimie Petroniusz. Jak czytamy w opracowaniu, to w hucie polski inżynier uzyskał patent na szkło lżejsze od wody i produkowano tu tafle szklane do radzieckich łodzi podwodnych.
Prezentujemy wybrane daty:
1868 - Dwaj finansiści zbudowali przy obecnej ul. Wrocławskiej w Wałbrzychu (Piaskowa Góra) hutę szkła lustrzanego Schlesische Spiegelglas Manufactur. Hutę celowo ulokowano przy bogatym złożu piasku polodowcowego, który służył do szlifowania szkła. Huta zajmowała obszar 18 hektarów. Łącznie zbudowano tutaj 5 zakładów przemysłowych, w tym drugą hutę szkła, która później połączyła się ze Schlesische Spiegelglas Manufactur w jeden zakład. Więcej: PIASKOWA GÓRA - SZKLANA POTĘGA (ZDJĘCIA).
1879 - Carl Tielsch przejął bankrutującą fabrykę luster Karla Briera. Od tej pory fabryka specjalizowała się w szybach giętych, wykorzystywanych przy budowie witryn sklepowych, ale także w w lukach okrętów, w komorach ciśnieniowych, czy... przy budowie Palmiarni.
Przed 1890 - Powstał biurowiec huty i domy z mieszkaniami zakładowymi istniejące do dziś przy ul. Wrocławskiej. Potem zbudowano hotel nieopodal huty, w którym także po II wojnie odbywały się imprezy, jakich nie było na przykład w GDK. Przy dzisiejszej Wrocławskiej wybudowano też okazały dom handlowy Adolfa Klause. Zabudowa starej części dzielnicy wskazuje, że nie mieszkali tam ludzie ubodzy.
Około 1900 - Fabryka weszła w skład spółki akcyjnej z francuskim towarzystwem Manufactures des glasses et produits chimiques St. Gobain, Chauny et Cirey z Paryża. W hucie produkowano płytki ze szkła, tzw. „Opasit”, które pełniły rolę kafelków ceramicznych w łazienkach, ale pokrywano nimi także wnętrza podziemnych przejść na stacjach kolejowych czy w metrze. Były tak trwałe, że do dziś po pewnych naprawach płytki z huty na Piaskowej wciąż pokrywają ściany na dworcach kolejowych w Berlinie.
1904-1925 - Przy obecnych ulicach Odlewniczej i Proletariackiej powstało osiedle domów zakładowych dla pracowników huty. Potem powstały dwie parafie – katolicka i ewangelicka, a po nich dwie szkoły, też katolicka i ewangelicka, na dzisiejszej ulicy Grota-Roweckiego. Takich osiedli w Wałbrzychu powstało kilkadziesiąt. Starano się, żeby integrowały ludzi, miały więc małe ryneczki i taki ryneczek zachował się do dziś przy ul. Wyszyńskiego w pobliżu ul. Broniewskiego.
1939-1945 - W czasie II wojny światowej w hucie eksperymentowano z produkcją grubej lustrzanki klejowej do samolotów, odpornej na pociski. A stworzony tu patent posłużył potem do produkcji podwójnych szyb samochodowych.
1939-1945 - Baraki wciąż widoczne po wojnie w okolicach dzisiejszego dyskontu Netto były śladami po obozie pracy przymusowej, utworzonym przez hitlerowców na Piaskowej Górze w czasach II wojny światowej. Zwożono tam robotników przymusowych z różnych europejskich krajów, a z czasem, ponieważ naziści za nic sobie mieli konwencje międzynarodowe, także jeńców wojennych, z których tworzono komanda pracy. Dużą i wyrazistą grupą byli wśród nich Anglicy, których traktowano lepiej niż Rosjan i kierowano do lżejszych prac, pozwalano im też w wolnym czasie grać w piłkę i śpiewać piosenki w swoim języku.
15 sierpnia 1945 roku - Polskie władze przejmują hutę z rąk Rosjan. O pierwszych powojennych latach zakładu można przeczytać: CYKL HISTORIA NIEZNANA - WAŁBRZYSKA "LUSTRZANKA".
1945-1946 - Huta oddaje wagony szkła na rzecz odbudowy Warszawy, Wrocławia i Poznania. Ponieważ jest jednym z niewielu tego typu zakładów produkcyjnych w Polsce, interesują się nią władze centralne i media państwowe, przyjeżdżają tu delegacje zza granicy, nawet - jeszcze - z krajów zachodnich.
1954 - Powstaje Ośrodek Wczasów Niedzielnych dla pracowników zakładu nad Jeziorem Bystrzyckim w Zagórzu Śląskim. Dziś wygląda tak: JEZIORO BYSTRZYCKIE WPŁYWA W JESIEŃ Z NOWĄ KŁADKĄ (FOTO).
1955 - Wyroby huty są eksportowane do krajów demokracji ludowej, ale także do krajów kapitalistycznych, w tym Arabii Saudyjskiej, Austrii, Danii, RFN, Szwecji, Pakistanu czy USA). Dekadę później będzie to 46 krajów.
1959 - Powstaje budynek mieszalni surowców o kubaturze prawie 100 000 metrów sześciennych i magazyn surowców oraz budynek skrzynkarni.
22 lipca 1966 - Otwarcie po przebudowie Ośrodka Wczasów Niedzielnych nad Jeziorem Bystrzyckim z nową restauracją "Wodniak".
Wrzesień 1969 - Zakończono budowę oddziału zautomatyzowanej produkcji kształtek budowlanych, co pozwala na produkcję 15 ton rocznie.
1975 - Budowa dwóch bloków z mieszkaniami zakładowymi przy ul. Proletariackiej.
1980 i później - Huta produkuje szkło walcowane - ornamentowe, marblitowe, witriolit i szkło formowane - budowlane, pustaki, luksfery, witriomozaikę, a także szkło gospodarcze, na przykład słoiki, szyby do lodówek i mebli, szyby używane na statkach.
27 lipca 1991 - Wygaszenie ostatniego pieca w hucie z powodu odcięcia dopływu gazu, co było spowodowane zadłużeniem zakładu.
Lipiec 1991 - Wojewoda wałbrzyski Jerzy Świteńki zarządza likwidację huty.
1992-1999 - Przejęcie części majątku huty kończy się szeregiem procesów karnych dotyczących między innymi sprzedania go za zaniżoną cenę, wyłudzeń nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów, czy braku realizacji płatności za nabywany majątek w terminach. Są wyroki uniewinniające.
30 listopada 2000 - Sąd Rejonowy w Wałbrzychu zawiadamia o ukończeniu postępowania upadłościowego Huty Szkła "Wałbrzych" (upadłość ogłoszono 5 lat wcześniej, 3 lutego 1995).
15 czerwca 2004 - Sąd ogłasza upadłość PPHU "Żan-Pol", które przejęło część majątku huty i przez pewien czas z powodzeniem kontynuowało produkcję.
2009 - Na pozostałościach huty powstały market "Netto" i stacja benzynowa z restauracją. W dawnych obiektach zakładu założony zostaje sklep meblowy i inne sklepy oraz przedsiębiorstwa.
2019 - W miejscu zasypanego wyrobiska piasku polodowcowego rusza budowa osiedla domków szeregowych Nowa Piaskowa.
Całość kalendarium:
(https://polska-org.p/8548594,Huta_Szkla_Walbrzych_powstanie_rozwoj_i_upadek.html).
O historii pobliskiej huty "Karol" można przeczytać:
STARY ZDRÓJ: CO ZA ŻELAZNE GARNKI OD... KAROLA!
JAKŻE KULTURALNA HUTA KAROL
PIASKOWA GÓRA: HUTA KAROL: JAK PRZY KLUBOWYM STOLIKU
Inne zakłady i obiekty przemysłowe, które pożegnaliśmy w ostatnich dekadach:
Porcelana "Książ":
PORCELANA KSIĄŻ - JEJ WZLOT TRWAŁ DWA LATA
WAŁBRZYCH: O NASZYM MIEŚCIE W KSIĄŻCE O POLSKIEJ PORCELANIE
RUINY WAŁBRZYSKICH FABRYK PORCELANY I WYSTAWA W KRAKOWIE
Porcelana "Wałbrzych":
PORCELANA WAŁBRZYCH - CO POZOSTAŁO PO WYBURZENIU?
WYBURZANIE BYŁEJ FABRYKI PORCELANY WAŁBRZYCH (ZDJĘCIA)
PORCELANA WAŁBRZYCH - JEDNO MORZE GRUZÓW (FOTO)
Hala chłodni "Nordis":
WYBURZENIE HALI CHŁODNI "NORDIS"
Separator:
WAŁBRZYCH: TRWA WYBURZANIE "SEPARATORA" (ZDJĘCIA)
ZABYTKOWY PORTAL Z "SEPARATORA" TRAFI DO STAREJ KOPALNI
Opr. MS
Foto: Magdalena Sakowska
Zdjęcia archiwalne: polska-org.pl
Napisz komentarz
Komentujesz jako: Gość Facebook Zaloguj