| Źródło: Wiesz Co
Wałbrzych: tu była najstarsza osada w obrębie naszego miasta. A inne?
I chociaż te nasze lokalne grodziska, to zaledwie kropelka w morzu około 2,5 tys. grodzisk rozsianych po całym kraju, warto o nich przeczytać, a może nawet pojechać i je zobaczyć na własne oczy.
W obecnych granicach Wałbrzycha znajdował się gród, którego istnienie zostało dobrze udokumentowane. Mowa o Starym Książu. W trakcie badań wykopaliskowych z lat 1991-1992 okazało się, że Stary Książ (neogotycka pseudoruina z końca XVIII wieku) posadowiony jest w miejscu dwóch starszych obiektów obronnych – prawdopodobnie późnośredniowiecznego zamku i właśnie grodu, takiego wczesnośredniowiecznego (przełom IX i X wieku). Gród założono odcinając nasadę cypla nad Pełcznicą systemem poprzecznych wałów i fos (co ciekawe ich zarys w terenie widoczny jest do dzisiaj). Pierwotne założenie o wymiarach 220x140 m składało się prawdopodobnie z trzech członów. Jeden z nich, wysunięty najdalej na wschód, została zniszczony z powodu budowy wspomnianego gotyckiego zamku, a później – znanej nam dzisiaj romantycznej ruiny Starego Książa. Na terenie grodziska odnaleziono fragment topora bojowego lub czekana, cały półkosek (dawne narzędzie do żęcia zbóż, trochę podobne do sierpa) i ozdobny krzyż z brązowej blachy.
W Dobromierzu znajduje się inny wczesnośredniowieczny zabytek archeologiczny – grodzisko datowane na drugą połowę IX i początek X wieku. Dzięki badaniom wykopaliskowym w latach 1976-1978 (przy okazji budowy zbiornika wodnego) wiemy o nim dużo więcej, niż o tym ze Starego Książa. Założono je na planie owalu o wymiarach 64x42 m. Gród otaczał wał usypany z gliny i iłów, wzmocniony w środku drewnianymi belkami, od zewnątrz obłożony kamiennymi blokami, od wewnątrz wyłożony gliną. W wale znajdowała się drewniana brama. Początkowo na terenie grodu znajdowały się ustawione w szereg cztery budynki mieszkalne (każdy o powierzchni około 14-18 m. kw.) oraz jeden większy (86 m. kw.) budynek innego przeznaczenia (albo gospodarczy, albo halowy o funkcji reprezentacyjnej). W wyniku pożaru duży budynek uległ zniszczeniu. Wówczas, bliżej bramy, wybudowano nowy, tym razem o funkcji mieszkalnej. Wtedy powstała również półziemianka przylegająca do wału od zewnętrznej strony. Uważa się, że było to pomieszczenie dla straży, albo dla czarownika lub osoby chorej z jakichś powodów zmuszonej do przebywania poza obrębem grodu. Gród funkcjonował przez około 20 do 40 lat. Początkowo zamieszkiwało go około 20-28 osób, a w ostatniej fazie 25 do 42 osób. Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem i hodowlą, a także obróbką wełny (znaleziono nożyce do strzyżenia owiec). Natrafiono też na ślady hutnictwa (bryłki żużli żelaznych, fragment ściany dymarki). Odkryto także przęśliki (elementy wrzeciona), które mogą świadczyć o istnieniu warsztatu tkackiego. Grodzisko położone jest przy ul. Krótkiej, naprzeciw kościoła św. Michała Archanioła.
Grodzisko w Nowym Jaworowie ma kształt kolistego nasypu o maksymalnej średnicy 64 m i wysokości ok. 4 m. Powierzchnia grodu wynosiła ok. 0,31 ha. Grodzisko datuje się na VIII-X wiek. Na jego terenie odkryto kilkadziesiąt fragmentów ceramiki ze śladami obtaczania. Ponieważ gród powstał na terenie zajmowanym we wczesnym średniowieczu przez plemię Ślężan, być może pełnił funkcję strażnicy.
Grodzisko w Świdnicy znajduje się przy ul. Kliczkowskiej. W karcie ewidencji stanowiska archeologicznego określa się je gródkiem stożkowatym. Jak mówi napis na tablicy informacyjnej są to ruiny grodu z XIII-XIV wieku, chociaż źródła przedwojenne datowały je na okres wczesnego średniowiecza. Miejsce to uległo znacznym przeobrażeniom związanym najpierw z działalnością młyna (informacje sięgają XVII-XVIII w.) a później Świdnickiej Fabryki Urządzeń Przemysłowych.
Piotr Frąszczak
FOTO:
Rekonstrukcja grodu w Biskupinie, to najlepsze wyobrażenie jak wyglądały dawne osady (www.polska-org.pl, 1964)
Rekonstrukcja grodu w Dobromierzu (Wałbrzyskie Szkice, 2012, wg Kaźmierczyk J., Grodzisko w Dobromierzu koło Bolkowa, Studia Archeologiczne, 1983)
Czytaj też:
ŚWIEBODZIEC - VRIBURG - VORSTINBURG: NIEZNANY WAŁBRZYSKI ZAMEK (FOTO)
Zamek Cisy miał drugą wieżę! Sensacyjne odkrycie w ruinach (FOTO)
Odkopują osadę sprzed ponad tysiąca lat (FOTO)
Odkrycie archeologów: zamek Grodno rzeczywiście z XII wieku? (FOTO)
Artykuł ukazał się na łamach tygodnika "WieszCo" - pełny numer tygodnika do pobrania w formacie PDF na stronie www.wieszco.pl
Napisz komentarz
Komentujesz jako: Gość Facebook Zaloguj