Podgórze: militarna historia pewnego domu

Aby historia tego domu była kompletna, musimy cofnąć się o kilka stuleci. W XVIII wieku we wsi Podgórze (niem. Dittersbach) znacząco rozwinął się przemysł włókienniczy. W 1730 roku produkcja osiągnęła takie rozmiary, że konieczne stało się zatrudnienie drugiego płóciennego inspektora targowego (sprawdzał jakość towarów na rynkach). Gdy Prusy zawładnęły Śląskiem, w Podgórzu oraz sąsiedniej wsi Glinik Stary (niem. Althain) pracowało 28 tkaczy i funkcjonowało 40 krosien. W tym samym roku 11 tkaczy z Gaju tylko w ciągu miesiąca (od 15 maja do 15 czerwca) dostarczyło 79 kop płótna. Produkowano wszystkie rodzaje tkaniny, od najgrubszej do najbardziej delikatnej. W krótkim czasie niektórzy z tkaczy znacząco się wzbogacili. Na przykład w 1735 roku Gottfried Wildner kupił małą posiadłość zagrodniczą za cenę 110 talarów. W ciągu 8 lat spłacił nieruchomość. Sprzyjające okoliczności w 1763 roku pozwoliły mu na „wykupienie” przywileju wolności (Freibrief) od ziemskiego właściciela. W zamian za roczną opłatę 3 dukatów został zwolniony ze świadczenia prac i opłat na rzecz dworu. Według zapisów w księdze sądowej (Schöppenbuch) określano go mianem kupca i handlarza (właściciela interesu).

Gottfried Wildner miał dwoje dzieci – syna Gottloba i córkę Marię Rosina (wyszła za mąż za pana von Grömken). I właśnie w tym miejscu zaczyna się historia tytułowego domu. Otóż wspomniany Gottlob w 1802 roku wybudował ciekawy w swojej bryle budynek, znany później wszystkim jako Hähnelhaus lub Hänelhaus (współczesny adres posesji to ul. Niepodległości 219a). Kronikarz podkreślał, że dom ten swoim wyjątkowym wyglądem świadczył nie tylko o zamożności budowniczego, ale także o jego dobrym guście.

Wkrótce w Europie wybuchła seria konfliktów zbrojnych nazywanych „wojnami napoleońskimi” (obecnie coraz częściej określa się je mianem „wojen Koalicji”). Konflikty te odcisnęły piętno na gminie, a także na Hänelhaus. W 1806 roku, wkrótce po rozpoczęciu działań wojennych, wałbrzyscy murarze i cieśle zostali wezwani do Świdnicy w celu naprawienia miejskich fortyfikacji. Podobnie jak w poprzednich stuleciach świdnicka twierdza „przyciągnęła” wroga w okolice Podgórza, które stało się miejscem kwaterunku wojsk napoleońskich. Hänelhaus, należący wówczas do handlarza tkaninami Christiana Gottlieba Trogischa, musiał się sporo wyróżniać pośród innej, mniej okazałej zabudowy, bo zakwaterowano w nim pewnego francuskiego dowódcę. Kilka lat później dom „gościł” innego wojskowego. Gdy rozpoczęło się wyzwalanie spod francuskiego panowania, ani Wałbrzych, ani Podgórze, ani też inne wsie Gór Wałbrzyskich nie znalazły się bezpośrednio w obszarze działań wojennych. Ale w marcu 1813 roku miejscowości te stały się miejscem kwaterunku innych wojsk, tym razem rosyjskich, a w Hänelhaus przebywał, właśnie rosyjski oficer.

Późniejsze losy domu nie zapisały się jakoś szczególnie na kartach historii. Ale wiadomo, że pod koniec XIX wieku właściciel A. W. Hänel wynajmował w nim pokój z kuchnią, czego ślad znajdujemy w gazecie Waldenburger Wochenblatt. Stopniowo na Podgórzu zaczęły wyrastać wysokie, okazałe kamienice, na tle których dom ten stał się niepozorny. Po wojnie, do lat 70., w budynku funkcjonował warzywniak. Z czasem dawny Hänelhaus wyburzono.

Jak pamiętają niektórzy mieszkańcy Podgórza, będąc dziećmi bawili się w piwnicach tego budynku i odkryli w nich tunel, rzekomo biegnący w kierunku Nowego Dworu. Na pewno dziecięca wyobraźnia spłatała im figla i za tunel wzięli po prostu pomieszczenia pełniące kiedyś funkcję chłodni. A może jednak tunel istnieje i czeka na swojego odkrywcę?


Piotr Frąszczak
Fot. użyczone (www.polska-org.pl). Panorama Podgórza z początku XX wieku. Zanim powstały widoczne kamienice, Hänelhaus był jednym z bardziej okazałych budynków.


Czytaj też:
ULICE WAŁBRZYCHA: NOWY DOM I OKOLICE - KOLORY Z HISTORIĄ (FOTO)
WAŁBRZYCH BROWARY: PIWO LAŁO SIĘ TU STRUMIENIAMI (FOTO)
ZAMEK NOWY DWÓR: OSTRZEŻENIE DLA POSZUKIWACZY SKARBÓW
PODGÓRZE: MIESZKAŃCY I GOŚCIE ZDOBYLI ZAMEK (FOTO)
Podgórze: trzy leśne sekrety ulicy Nowy Dom (FOTO)
BIAŁY KAMIEŃ: DOMY MAJĄ TU NIEZWYKŁE HISTORIE - JAK TEN (FOTO)


Artykuł ukazał się na łamach tygodnika "WieszCo" - pełny numer tygodnika do pobrania w formacie PDF na stronie www.wieszco.pl