Jest u nas takie Betlejem, do którego można wybrać się... przez cały rok (FOTO)

"Betlejem na wodzie"

Letni Pawilon na Wodzie w Krzeszowie, zwany "Betlejem", przeznaczony był pierwotnie na miejsce modlitwy i kontemplacji opata. Umiejscowiony jest on w towarzystwie krajobrazu pól i lasów, wybudowano go na źródle wody o szczególnych właściwościach zdrowotnych. Został zwieńczony ośmiobocznym dachem namiotowym nad pseudokopułą z latarnią. Całość jest kryta gontem. Pawilon został ufundowany przez Innocentego Fritscha w połowie 1732 r., a powstał jako efekt... bezczynności malarzy, którzy mieli tworzyć polichromie na sklepieniu kościoła klasztornego (czyli krzeszowskiej Bazyliki), w momencie gdy jego budowa się opóźniała. Pawilon służył też jako... kąpielisko, ze względu na lecznicze właściwości wód ze źródła i stawu. 

"Autorstwo dekoracji malarskiej przypisuje się J. Neunhertzowi. Skrupulatna poprawność anatomiczna postaci i inspiracje tenebryzmem Brandla sugureją współudział Jana Franciszka Hoffmanna w tworzeniu polichromii w Betlejem, czy nawet autorstwo większości obrazów" - pisze w swojej książce "Krzeszów - Dom Łaski Maryi" Krystian Michalik.

Jak mówi Jacek Trybuła z fundacji "Europejska Perła Baroku", kształt pawilonu został w sposób szczególny przemyślany. Oktagonalna budowla przypomina starotestamentowe namioty i subtelnie nawiązuje do średniowiecznych baptysteriów. Wewnątrz znajdują się 24 obrazy, rozmieszczone w trzech rzędach po 8 pól. Cystersi doskonale wykorzystywali symboliczne znaczenie liczb. Dla przykładu suma obrazów w liczbie 24 - to dwukrotność liczby 12, uważanej za arcydoskonałą. Natomiast liczba 8 obrazów w każdym rzędzie nawiązuje, w kontekście tematyki wodnej do 8 osób uratowanych na Arce Noego.

Rozległą symbolikę malowideł w sposób szczegółowy wyjaśnia Krystian Michalik w swojej książce. Natomiast my zachęcamy do odwiedzin Krzeszowa w sezonie letnim (od maja do października), bo wtedy można zwiedzać za pomocą trasy rozszerzonej z przewodnikiem, która obejmuje także obiekt "Betlejem". Leży on 2 km na zachód od Krzeszowa, u podnóża stoku Anielskiej Góry w Górach Kruczych, w sąsiedztwie potoku Cedron.


Kaplica Groty Narodzenia Pańskiego

Jako pierwszy obiekt na tym miejscu wzniesiono kaplicę betlejemską, w której cystersi krzeszowscy tradycyjnie odprawiali pasterkę. Układ wnętrza w obecnej formie pochodzi z 1810 r. i odzwierciedla Grotę Narodzenia. Wyposażenie wnętrza (podobnie jak wielu innych kaplic kalwaryjnych) było dziełem tych samych artystów, którzy pracowali przy budowie kościoła klasztornego i kościoła św. Józefa. Zachowały się tylko resztki pierwotnego wystroju, m. in. ołtarz i część figur szopki dłuta G. Schröttera, oraz sztukaterie M. Mayera.



Przy kaplicy powstała drewniana pustelnia. Pierwszym pustelnikiem w latach 1681-1720 był franciszkanin E.A. Leonhard, a po nim do 1723 r. mieszkał tu Tadeusz Matulewicz z Litwy. Po sekularyzacji dóbr klasztornych w 1810 r. cały zespół podupadł, a kaplicę zamieniono na magazyn (według niektórych zapisków na piwiarnię). Dopiero potem przebudowano jej wnętrze w obecnej postaci. W XIX w. Betlejem stało się popularnym celem wycieczek z Krzeszowa, wówczas wzniesiono też obszerną gospodę z ogródkową restauracją, która miała też 8 miejsc noclegowych. Od dawna w Betlejem istniała leśniczówka. W 1907 r. na stawie urządzono ujęcie wody dla Kamiennej Góry.



Po 1945 r. Betlejem zmieniło swój charakter, tracąc funkcję sakralną. Zaprzestała działalności gospoda, a w jej zabudowaniach ulokowano ośrodek wczasowo-kolonijny. W zabudowaniach leśniczówki umieszczono nadleśnictwo, obejmujące znaczną część Gór Kruczych. Dopiero w ostatnich latach trwały próby przywrócenia pierwotnego charakteru, m. in. przeprowadzono konserwację pawilonu opackiego wraz z malowidłami, a w tym roku odnowiono zbiornik wody. 

Opr. MS (za Jacek Trybuła)
Foto: Magdalena Sakowska, użyczone: Fundacja "Europejska Perła Baroku"