Wałbrzyskie Centrum Aktywności Obywatelskiej: Umowa o pracę czy zlecenie?

Dlatego dzisiaj o pracy na etacie i zleceniu

Najczęstszym modelem zatrudnienia jest stosunek pracy na podstawie umowy o pracę. Taka umowa spełniać musi określone warunki wskazane w Kodeksie pracy (art. 22), z których wynika, że praca musi być wykonywana pod nadzorem, kierownictwem pracodawcy i w określonych przez niego warunkach co do czasu, miejsca (wg grafiku, z potwierdzeniem na liście obecności). Oczywiście z zawarciem stosunku pracy wiążą się prawa i obowiązki określone w dalszej części Kodeksu pracy. W szczególności ważne dla pracownika jest w pełni płatny urlop, płatna nieobecność w pracy w związku chorobą, świadczenia i przywileje związane z urodzeniem dziecka.


Umowy cywilnoprawne

Zdarza się, że szukając pracy dostajemy propozycję zatrudnienia na „zlecenie” lub „dzieło”, czyli na podstawie umów cywilnoprawnych. Umowy takie regulują stosunki pomiędzy dwiema stronami, jednak nie na podstawie Kodeksu pracy, ale Kodeksu cywilnego. Mamy tutaj nie „pracownika i pracodawcę”, ale „zleceniobiorcę i zleceniodawcę”. A co za tym idzie zleceniobiorca nie może liczyć na przywileje oraz prawa określone Kodeksie pracy.

Z drugiej jednak strony zleceniodawca nie może wymagać od zleceniobiorcy spełnienia obowiązków zawartych w tym kodeksie, a to oznacza, że zleceniobiorca nie musi wykonywać zleconych zadań w miejscu i czasie określonym przez zleceniodawcę. Ponadto zlecenie nie jest wykonywane pod stałym nadzorem zleceniodawcy, należy się jedynie stosować do wskazówek zleceniodawcy. Co więcej, o ile również pracownik jest zobowiązany do wykonywania pracy osobiście, o tyle zleceniobiorca już nie i możliwe jest, aby dane zadanie w ramach umowy-zlecenia wykonała inna osoba.

Podobnie jest przy umowie o dzieło. W tym przypadku jednak umowa taka jest umową rezultatu, a nie jak w przypadku umowy o pracę czy zlecenia, starannego działania. W przypadku umowy o dzieło finalnym rezultatem jest wytworzenie jakiegoś dobra, np. wykonanie mebli, namalowanie obrazu itp.


Warto wiedzieć

Niektórzy pracodawcy dążą do zawierania korzystniejszych dla siebie, z punktu widzenia kosztów oraz praw pracowniczych, umów cywilnoprawnych i jeżeli obie strony zgadzają się na taką relację, to wszystko odbywa się zgodnie z prawem. Zdarza się jednak, że zawarta umowa cywilnoprawna to jedynie fasada, wybieg, aby uniknąć obostrzeń Kodeksu pracy w związku z umową o pracę. Dzieje się tak wówczas kiedy zawarta umowa określa warunki zarezerwowane dla stosunku pracy. Wówczas zgodnie z Kodeksem pracy zostaje zawarty stosunek pracy, pomimo, że formalnie została zawarta umowa cywilnoprawna.

W takim przypadku możemy dochodzić swoich praw przed sądem pracy. Jeśli wykonujemy prace o charakterze stosunku pracy, a podpisaliśmy umowę-zlecenia lub o dzieło, możemy wystąpić do sądu z pozwem o ustalenie stosunku pracy. Wówczas sąd bada jak faktycznie wygląda wykonywanie pracy w ramach zawartej omowy, czy zleceniobiorca podpisuje listę obecności, czy wykonuje swoje obowiązki osobiście pod nadzorem pracodawcy i czy praca ma charakter stały. Jeżeli okaże się, że wykonywane zlecenie posiada w przeważającej części cechy stosunku pracy, wówczas sąd zmieni wyrokiem umowę-zlecenia na umowę o pracę.


Łukasz Zawojak

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040, 1043, 1495)