29.10.2021 18:07 | Źródło: IPN

Wałbrzych: Krzyże Wolności i Solidarności dla opozycjonistów [DUŻO ZDJĘĆ]

GALERIA

W piątek, 29 października 2021 r. zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr hab. Krzysztof Szwagrzyk wręczył w Wałbrzychu zasłużonym opozycjonistom z czasów PRL Krzyże Wolności i Solidarności. Zobaczcie zdjęcia z tego wydarzenia i poznajcie biogramy odznaczonych.

- To dzięki takim ludziom, jak ci wyróżnieni działacze dolnośląskiej opozycji możemy teraz żyć w wolnym kraju - komentują przedstawiciele IPN. Krzyż Wolności i Solidarności przyznany przez Prezydenta RP jest znakiem wdzięczności państwa polskiego za zmagania z systemem komunistycznym przed 1989 rokiem. Wydarzenie odbyło się na terenie Starej Kopalni.

Biogramy odznaczonych:

Lesław Bera

Lesław Bera od października 1982 r. był zaangażowany w działalność podziemną na terenie Międzylesia. Rozwieszał flagi z napisem „Solidarność”, tworzył orz rozpowszechniał nielegalne ulotki, malował napisy na murach. W związku z prowadzonym śledztwem został 6 kwietnia 1983 r. zatrzymany i aresztowany tymczasowo na 3 miesiące. Przebywał w Zakładzie karnym w Kłodzku, skąd został zwolniony 6 maja 1983 r. Na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku z 14 czerwca 1983 r. został skazany na rok pozbawienia wolności z zawieszeniem wykonania kary na 3 lata

Wiesława Teresa Bielawska

Wiesława Teresa Bielawska w okresie od grudnia 1981 r. do kwietnia 1989 angażował się w działalność opozycyjną na terenie Głuszycy. W miejscu pracy współpracowała ze zdelegalizowanym NSZZ „Solidarność” oraz tworzyła Tymczasową Komisję Koordynacyjną. Ponadto zajmowała się kolportażem prasy podziemnej, a także organizowała bibliotekę wydawnictw drugiego obiegu. Brała udział w wielu akcjach plakatowych i ulotkowych.

Zofia Cierniewska

Teresa Daruk

Franciszek Dubarek

Franciszek Dubarek od września 1980 r. aktywnie działał na rzecz odzyskania niepodległości. Jako pracownik Wytwórni Urządzeń Klimatyzacyjno-Wentylacyjnych Klimator w Świebodzicach został współorganizatorem Komitetu Założycielskiego „Solidarności” w tymże zakładzie. W latach 1980–81 był sekretarzem Rady Pracowniczej. W lutym 1981 roku był współzałożycielem MKK w Świebodzicach. W latach 1982–89 był kolporterem prasy podziemnej tj. „Biuletyn Informacyjny Ziemi Świdnickiej”, „Niezależne Słowo”, „Z dnia na dzień”, „Solidarność Walcząca” oraz wielu innych. W tych latach był twórcą ulotek oraz organizatorem akcji ulotkowych i malowaniem napisów na ścianach. Od roku 1983 do 1989 organizował msze za Ojczyznę w kościele św. Mikołaja w Świebodzicach. W 1984 roku był współorganizatorem Duszpasterstwa Ludzi Pracy w tej miejscowości, w którym był członkiem do 1991 roku. W ramach swojej działalności organizował pomoc dla osób represjonowanych z Wrocławia, Wałbrzycha oraz Świebodzic. Był pomysłodawcą i organizatorem wykładów oraz spotkań z działaczami opozycyjnymi, m.in. Władysławem Frasyniukiem, Janem Lityńskim, Barbarą Labudą czy Józefem Piniorem.

Sabina Gandecka

Sabina Gandecka aktywnie działała w strukturach NSZZ „Solidarność”. W 1982 r. pod zarzutem prowadzenia działalności związkowej i uczestnictwie w wydawaniu i kolportażu „Solidarności Dolnośląskiej”, została tymczasowo aresztowana i osadzona w Zakładzie Karnym we Wrocławiu. Następnie Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu z dnia 03.07.1982 r. skazana na karę łączną 3 lat pozbawienia wolności oraz utratę praw publicznych na okres 3 lat, z zaliczeniem okresu tymczasowego aresztowania. 27 lipca 1982 r. została osadzona w Zakładzie Karnym w Krzywańcu. Postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Zielonej Górze Sabinie Gandeckiej orzeczono zgodę na przerwę w odbywaniu kary, na 6 miesięcy. Ostatecznie Rada Państwa skorzystała z prawa łaski i zwolniła ą Sabinę Gandecką z reszty odbywania kary. Po zwolnieniu z więzienia zajmowała się udzielaniem pomocy materialnej i mieszkaniowej byłym działaczom NSZZ „Solidarność”.

Waldomir Gmyrek

Waldomir Gmyrek w związku z prowadzoną działalnością opozycyjną został internowany 30 sierpnia 1982 roku i osadzony w Ośrodku Odosobnienia w Nysie, gdzie przebywał do 23 listopada 1982 r.

Ks. Tadeusz Faryś

Ksiądz Tadeusz Faryś w latach 1978-1980 współpracował z Komitetem Samoobrony Społecznej „KOR”. Zajmował się kolportażem ulotek i czasopism nielegalnych wydawnictw KOR-u. Rozprowadzał je głównie wśród młodzieży, nauczycieli i górników. Ksiądz Tadeusz Faryś organizował spotkania członków KOR-u, pomagał i wspierał działaczy opozycji z Wałbrzycha oraz Nowej Rudy. Jednocześnie ks. Tadeusz Faryś należał do Duszpasterstwa Ludzi Pracy. W latach 1980–1982 ks. Tadeusz Faryś był kapelanem NSZZ „Solidarność” w Nowej Rudzie. Po wprowadzeniu stanu wojennego angażował się w działalność na rzecz nielegalnych organizacji niepodległościowych, organizował Msze za Ojczyznę oraz wygłaszał płomienne kazania. W związku z prowadzoną działalnością opozycyjną ks. Tadeusz Faryś był w zainteresowaniu SB, wskutek czego, w latach osiemdziesiątych, został wysłany na misję na Wybrzeże Kości Słoniowej.

Marian Kowal

Jan Józef Kurowski

Józef Łopata

Józef Łopata w latach osiemdziesiątych był zaangażowany w podziemną działalność w ramach struktur NSZZ „Solidarność”.W związku z działalnością opozycyjną, Józef Łopata został powołany do wojska w Rawiczu w okresie od 8 listopada 1982 r. do 2 lutego 1983 r.

Krzysztof Paweł Miedziak

Krzysztof Miedziak w latach 1983–1989 angażował się w działalność podziemną organizacji młodzieżowych na terenie Wałbrzycha. Współpracował z „Solidarnością Walczącą”, był współzałożycielem Ruchu Młodzieży Niezależnej oraz członkiem Międzyszkolnego Komitetu Oporu. Ponadto drukował i kolportował młodzieżowe pisma podziemne m.in. „SB-Szkolny Biuletyn”, „Prawda”, „Straża”. Uczestniczył w akcjach ulotkowych oraz malowaniu napisów na murach.

Zdzisław Pazdej

Zdzisław Pazdej w latach 1981–1989 działał w ramach NSZZ „Solidarność”, był członkiem Tajnej Komisji Zakładowej w Bielawskich Zakładach Przemysłu Bawełnianego „Bielbaw”. Po ogłoszenia stanu wojennego aż do 1989 roku Zdzisław Pazdej kolportował podziemną prasę oraz wydawnictwa tzw. "drugiego obiegu". W latach 1982–1984 zajmował się również zaopatrzeniem technicznym niezbędnym dla wydawania miejskiej międzyzakładowej gazety bielawskiej „Odgłosy”. Mieszkanie a Zdzisław Pazdeja służyło jak miejsce nielegalnych spotkań działaczy Solidarności z „Bielbawu” i innych zakładów działających na terenie miasta. W latach 1985-1989 Zdzisław Pazdej uczestniczył również w spotkaniach w Domu Parafialnym oraz uczestniczył w mszach odprawianych w intencji Ojczyzny.

Jan Rogala

Jan Rogala od 1981 r. był członkiem Komitetu Zakładowego NSZZ „Solidarność” w Fabryce Automatów Tokarskich we Wrocławiu, gdzie zajmował się m. in. kolportażem ulotek i pism podziemnych, sygnowanych przez „Solidarność”, m. in. pisma „Solidarność FAT”. 18 grudnia 1981 r. w związku z prowadzeniem działalności opozycyjnej, Jan Rogala został internowany na podstawie decyzji wydanej przez Komendę Wojewódzką Milicji Obywatelskiej we Wrocławiu i osadzony początkowo w Zakładzie Karnym we Wrocławiu, następnie w Zakładzie Karnym w Nysie, skąd 27.02.1982 r. został zwolniony. Po powrocie z internowania Jan Rogala nie zaprzestał działalności podziemnej. W grudniu 1983 r. w wyniku podejrzenia o przechowywanie materiałów, sygnowanych przez NSZZ „Solidarność”, Prokuratura Rejonowa Wrocław-Śródmieście zasądziła przeszukanie mieszkania.

Stanisław Sauć

Stanisław Sauć już od pierwszych dni studiów na Uniwersytecie Wrocławskim angażowała się na rzecz Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. włączył się w działalność podziemnego Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Początkowo brał czynny udział w strajku okupacyjnym na Uniwersytecie Wrocławskim, a następnie w kolportażu prasy i wydawnictw tzw. "drugiego obiegu". 30.08.1982 r. po manifestacji we Wrocławiu został dotkliwie pobity i zatrzymany na 48 godzin. W październiku 1984 r. pod zarzutem transportu i kolportażu podziemnej prasy i wydawnictw Stanisław Sauć został ponownie zatrzymany na 48 godzin. Kilka miesięcy później w wyniku rewizji przeprowadzonej w mieszkaniu i odnalezieniu wydawnictw bezdebitowych, sygnowanych m. in. przez NSZZ „Solidarność”, został zatrzymany i osadzony w areszcie na 6 miesięcy. Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyki z 8.03.1985 r. Stanisław Sauć został skazany na grzywnę oraz karę roku pozbawienia wolności w zawieszeniu na 4 lata. W dniu 9.10.1985 r. Sąd Wojewódzki we Wrocławiu, po złożonej przez prokuratora rewizji, zamienił orzeczony wcześniej wyrok na bezwzględną karę pozbawienia wolności. 16.10.1986 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyki darował Stanisławowi Sauciowi pozostałą do wykonania karę 7 miesięcy pozbawienia wolności. Przez cały okres działalności opozycyjnej Stanisław Sauć konsekwentnie odmawiał współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa.

Ryszard Sierzputowski

Ryszard Sierzputowski w latach 1983-1985 był zaangażowany w działalność opozycyjną na terenie Świdnicy. Uczestniczył w spotkaniach członków „Solidarności” oraz kolportował podziemne wydawnictwa. Dnia 1 maja 1983 r. wziął udział w nielegalnej manifestacji, za co został ukarany przez Kolegium ds. Wykroczeń oraz cofnięto mu zgodę na prowadzenie prywatnego zakładu rzemieślniczego.

Lechosław Kazimierz Stefan

Józef Stefan Zalas

Józef Zalas od września 1980 r. był sekretarzem Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” przy Dolnośląskich Zakładach Graficznych w Wałbrzychu. W sierpniu 1980 r. wydrukował 50 tys. ulotek „Solidarności” pod tytułem „Apel” wzywających do bojkotu oficjalnej prasy. W związku z prowadzonym dochodzeniem w tej sprawie otrzymał zakaz wyjazdów zagranicznych na okres dwóch lat. 15 grudnia 1981 r. Józef Zalas został internowany, przebywał w Areszcie Śledczym w Świdnicy, a następnie w ośrodkach internowania w Kamiennej Górze i Głogowie, skąd został zwolniony 15 czerwca 1982 roku. Rok później założył Komitet Pomocy Więzionym i ich Rodzinom w Wałbrzychu, zbierał składki oraz wspierał osoby represjonowane. Jednocześnie zajmował się drukowaniem znaczków poczty podziemnej, nielegalnej prasy i ulotek, kolportował pisma m.in.: „Z dnia na dzień”, „Solidarność Walcząca”. W 1983 r. został sekretarzem Komitetu Odnowy Solidarności w Państwowym Przedsiębiorstwie Uzdrowisk Szczawno-Jedlina Zdrój. W związku z prowadzoną działalnością był kilkukrotnie zatrzymywany oraz przesłuchiwany.

Stanisław Zatylny

Stanisław Zatylny 6 listopada 1982 r. został powołany na ćwiczenia wojskowe w Jednostce Wojskowej nr 1527 w Głogowie, na których przebywał do 2 lutego 1983 r. Szkolenie to nie miało nic wspólnego z obronnością kraju ani podnoszeniem kwalifikacji żołnierskich. Było formą represji stosowaną w stanie wojennym wobec działaczy opozycji antykomunistycznej.

Ryszard Żuczkiewicz

Ryszard Żuczkiewicz był działaczem podziemnych struktur związkowych na terenie Kłodzka. Brał udział w produkcji i kolportażu wydawnictw związanych z nielegalnymi strukturami MKZ NSZZ „Solidarność” w okresie od stycznia 1982 r do ogłoszenia amnestii
w dniu 20 grudnia 1983 r.

Pośmiertnie:
Mieczysław Czernik

Mieczysław Czernik od 1981 r. był członkiem Niezależnego Samorządowego Związku zawodowego „Solidarność” w Zakładach Koksowniczych „Wałbrzych” w Wałbrzychu. W latach 1981–1989 prowadził aktywna działalność opozycyjną. W 1982 r. współorganizował „Radio Solidarność” w Wałbrzychu. Ponadto zajmował się kolportażem niezależnych pism. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych był członkiem Tymczasowego Komitetu Organizacyjnego NSZZ „Solidarność” w Zakładach Koksowniczych „Wałbrzych”.

IPN; oprac. MS
fot. JK